(1926-2016)
Reżyser filmowy i teatralny, społecznik. Jeden z najwybitniejszych twórców w historii światowego kina. Z pasją opowiadał naszą najnowszą historię, dzięki niemu widzowie na ekranach kin na całym świecie zobaczyli narodziny Solidarności. Otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Gdańska. Wspierał powołanie Europejskiego Centrum Solidarności, patronował budowie Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego i był zaangażowany w prace nad stworzeniem Muzeum II Wojny Światowej. Zdobywca Oscara za całokształt twórczości.
Debiutował w kinie „Pokoleniem” (1955), a w teatrze na scenie teatru Wybrzeże „Kapeluszem pełnym deszczu” (1959). Popularność przyniosły mu filmy inicjujące polską szkołę filmową: „Kanał” oraz „Popiół i diament”, w których mierzył się z doświadczeniem II wojny światowej. Dokonał ekranizacji wielu dzieł literackich, jak „Brzezina”, „Wesele”, „Ziemia obiecana”, „Panny z Wilka” i „Pan Tadeusz”.
Współtworzył kino moralnego niepokoju. Pierwszy był „Człowiek z marmuru” (1976). Drugi – „Człowiek z żelaza”, pokłosie wizyty w Stoczni Gdańskiej podczas strajków w Sierpniu ’80. Ten film, z kadrami dokumentalnymi oraz grającymi samych siebie Lechem Wałęsą i Anną Walentynowicz, zdobył Złotą Palmę w Cannes. Wraz ze swoją żoną Krystyną Zachwatowicz-Wajdą w grudniu 1980 roku zainscenizował uroczystość odsłonięcia pomnika Poległych Stoczniowców 1970.
Spoczywa na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie.
fot. Jerzy Pinkas/www.gdansk.pl
Tekst: materiały własne UM
