Drugi tom zainicjowanej w 2018 roku przez Muzeum Gdańska serii „Historie gdańskich dzielnic” poświęcony jest Staremu Przedmieściu. „Pod nazwą Starego Przedmieścia – czytamy w słowie od redaktorów – należy rozumieć część Gdańska ograniczoną od północy Podwalem Przedmiejskim, od wschodu wodami Motławy, od zachodu ul. Okopową. Od południa dzielnicę zamyka pas nowożytnych fortyfikacji z Bramą Nizinną. W średniowieczu ta część Gdańska była początkowo określana jako Nowe Miasto. W XV wieku utrwaliła się ostatecznie nazwa Przedmieście (niem. Vorstadt), która obowiązywała do 1945 r. Obecna nazwa – Stare Przedmieście – została wprowadzona w 1949 r.”.
„Ta część Gdańska – przypominają dalej redaktorzy – skrywa ogromny potencjał wynikający zarówno z długiej i bogatej historii, jak i zachowanych tu wprawdzie nielicznych, lecz niezwykle cennych zabytków. Już w średniowieczu na terenie Starego Przedmieścia powstało kilka ważnych dla Gdańska obiektów, w tym zespół klasztorny franciszkanów wraz z monumentalnym kościołem św. Trójcy i kaplicą św. Anny oraz kościół św. św. Piotra i Pawła. W 1588 r. w budynku pofranciszkańskim rozpoczęło działalność słynne Gimnazjum Akademickie, którego tradycje w XIX w. kontynuowało Gimnazjum Miejskie przy Targu Maślanym. (…) Położone w południowej części dzielnicy imponujące bastiony wraz z Bramą Nizinną z 1626 r. to relikty systemu nowożytnych fortyfikacji. (…) Zachowana w historycznym kształcie zabudowa pl. Wałowego zasługuje na szczególną uwagę, stanowi bowiem unikatowy w skali Gdańska kompleks budynków, które nie uległy zniszczeniu w 1945 r.”.
***
„Historia gdańskich dzielnic. Stare Przedmieście”, pod redakcją Janusza Dargacza i Katarzyny Kurkowskiej, Muzeum Gdańska, Gdańsk 2019.
Spis treści: Słowo od redaktorów (Janusz Dargacz, Katarzyna Kurkowska); Zmiany w przestrzeni Starego Przedmieścia w Gdańsku od późnego średniowiecza do początku XIX wieku (Zofia Maciakowska); Fortyfikacje Starego Przedmieścia (Grzegorz Bukal); Porcelana azjatycka z badań archeologicznych przy ulicy Podwale Przedmiejskie, dz. nr 168/4, w Gdańsku. Uwagi o konsumpcji herbaty w kontekście źródeł materialnych (Joanna Dąbal); Szklane pucharki z badań archeologicznych przy ulicy Podwale Przedmiejskie 26 w Gdańsku. Uwagi o konsumpcji wina w świetle źródeł materialnych (Karolina Szczepanowska); Wyniki badań archeologicznych przeprowadzonych w klasztorze i kościele franciszkańskim na Starym Przedmieściu w Gdańsku (Renata Wiloch-Kozłowska); Franciszkanie na Starym Przedmieściu w XV i XVI wieku (Rafał Kubicki); Gimnazjum Akademickie na Starym Przedmieściu (1558-1817) (Sławomir Kościelak); Rozprawy uczniów Katedry Anatomii i Medycyny Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego (Bartłomiej Siek); Drukarze z ulicy Rzeźnickiej. Właściciele drukarni Rady Miejskiej i Gimnazjum Akademickiego na Starym Przedmieściu (Piotr Paluchowski); Architektoniczna historia gotyckiego kościoła św. św. Piotra i Pawła (Arkadiusz Staniszewski); Nowa (tzw. Mała) Zbrojownia na gdańskim Starym Przedmieściu jako dzieło architektury i zabytek (Franciszek Skibiński); Obiekty wojskowe na Starym Przedmieściu (1814-1945) (Jan Daniluk); „Ostoja oświaty i azyl dla sztuki” – dziewiętnastowieczna przebudowa klasztoru pofranciszkańskiego w Gdańsku na zespół szkół i Muzeum Miejskie (Katarzyna Anna Wojtczak); Stolarka okienna, drzwiowa i klatek schodowych w zabudowie placu Wałowego (Katarzyna Darecka); Staroprzedmiejski fragment ulicy Okopowej w latach 1902-1945 (Ewa Barylewska-Szymańska, Wojciech Szymański); Polska społeczność na Starym Przedmieściu w Gdańsku w latach międzywojennych (Marek Adamkowicz); Gimnazjum Polskie Macierzy Szkolnej w Wolnym Mieście Gdańsku (1922-1939) (Helena Dzienis); Architektura Gimnazjum Macierzy Szkolnej w Gdańsku w latach 1922-1939 (Jagoda Załęska-Kaczko); Dekoracja malarska auli Gimnazjum Polskiego Macierzy Szkolnej w Gdańsku (Jacek Friedrich); Victoriaschule w Gdańsku – przejściowy obóz dla jeńców cywilnych, 1-15 września 1939 roku (Elżbieta Grot); Z trudnych dziejów Kościoła katolickiego na Starym Przedmieściu w okresie komunizmu (Daniel Gucewicz); Muzeum Pomorskie w Gdańsku (1950-1972) (Aleksandra Ziembińska-Gumiela); Nowa zabudowa Starego Przedmieścia. Realizacja modernistycznej koncepcji urbanistycznej na średniowiecznej siatce ulic zniszczonej w 1945 roku dzielnicy (Klaudiusz Grabowski).
