 |
Profesor Błażej Śliwiński opublikował obszerną monografię, której bohaterem „jest Mściwoj II, ostatni przedstawiciel dynastii Sobiesławiców”, książąt wschodniopomorskich. Żył on w latach 1224-1294, „rządził księstwem, które – mówiąc najogólniej – na północy dotykało Morza Bałtyckiego, na wschodzie oparte było głównie o rzekę Wisłę (ale obejmowało i fragment Mierzei Wiślanej na wschód od tej rzeki), na południu najbardziej wysuniętym punktem sięgało Wyszogrodu (obecnie Fordon, dzielnica Bydgoszczy), na zachodzie zaś dochodziło prawie do bram Koszalina (wschodnich zboczy Góry Chełmskiej). W okresie swego największego rozwoju terytorialnego księstwo, w większości pokryte lasami i wodami, zajmowało obszar ok. 20 tys. km kwadratowych, a zamieszkiwało go ok. 100 tys. ludzi”.
Autor starał się prześledzić, „jak to tylko na podstawie zachowanych źródeł możliwe”, krok po kroku dzieje Mściwoja. Obraz księcia, jaki wyłania się z tych dociekań, jest odmienny od przedstawianych do tej pory. Profesor Śliwiński odnajduje obraz „władcy sięgającego po miecz w ostateczności i wytrawnego dyplomaty, którego zakulisowe działania, w większości niepozostawiające źródłowych śladów, powodowały irytację historyków, niemogących przeniknąć jego misternych gier. Karierę samodzielnego władcy rozpoczynał on jako jeden z czterech książąt rządzących w lokalnych władztwach na Pomorzu Wschodnim, umierając zaś był wschodniopomorskim jedynowładcą”.
Nie doczekał się męskiego potomka, dlatego „księstwo przekazał młodemu Przemysłowi II, swojemu – jak go określał – »syneczkowi«. Dzięki temu w pół roku po śmierci Mściwoja II, dysponujący rodzinną Wielkopolską i przejętym już Pomorzem Wschodnim, Przemysł II, przez swoją koronację odnowił Królestwo Polskie”.
***
Błażej Śliwiński, „Mściwoj II (1224-1294) książę wschodniopomorski (gdański)”, Wydawnictwo DiG, Warszawa 2016.
Spis treści: R. I – Dzieciństwo i młodość (1224-1241), R. II – Wojny Świętopełka, Mściwoj II zakładnikiem u Krzyżaków (1242-1248), R. III – Pierwsze małżeństwo, pierwsza własna dzielnica, wojna o Nakło (1249-1256), R. IV – Książę na Świeciu (1256-1266), R. V – Śmierć ojca Świętopełka, sprawa stryja Racibora, układ z Zakonem Krzyżackim (1266-1268), R. VI – Układ z margrabiami brandenburskimi w Choszcznie (1269), R. VII – Wojna domowa – uwięzienie Mściwoja II, klęska Sambora II i Warcisława II (1269-1270), R. VIII – Śmierć Warcisława II, margrabiowie brandenburscy w Gdańsku, R. IX – Margrabia Konrad I w Gdańsku, interwencja wielkopolska księcia Bolesława Pobożnego, porządkowanie spraw rodzinnych – siostra Damroka/Dąbrówka (1272), R. X – Dyplomatyczne gry z mostem drawskim w tle (1272-1273), R. XI –Odzyskanie ziemi słupskiej, drugie małżeństwo (1273-1275), R. XII – Niedoszła wyprawa Zakonu Krzyżackiego na Pomorze Wschodnie w obronie interesów Sambora II, Mściwoj II i Przemysł II – początki współpracy (1275-1278). R. XIII – Roszczenia Krzyżaków i potomków Sambora II, układ w Rzepce (1278-1281), R. XIV – Zjazd w Lubiniu, umowa w Kępnie, wzrost znaczenia możnowładztwa (1281-1282), R. XV – Porozumienia z Krzyżakami w Miliczu i Gdańsku (1282-1283), R. XVI – Odzyskanie ziemi sławieńskiej, dokończenie spraw z Krzyżakami, zatarg księcia inowrocławskiego Siemomysła z Krzyżakami (1283-1284), R. XVII – Problemy osobiste – księżniczka Gertruda i Sulisława, bunt Dziwana (1284-1286), R. XVIII – Układ z biskupem kamieńskim Hermanem von Gleichenem, zjazd Mściwoja II z Przemysłem II i Bogusławem IV, trzecie małżeństwo (1287-1289), R. XIX – Zabiegi o obsadę biskupstwa kamieńskiego, Przemysł II oficjalnym następcą Mściwoja II na Pomorzu Wschodnim (1289-1291), R. XX – Schyłek życia (1292-1294), R. XXI – Mściwoj II – ocena postaci.
