O tym wie prawie każdy gdańszczanin: „Peter von Danzig” to okręt znany z akcji kapra Paula Beneke, która zakończyła się zdobyciem tryptyku Hansa Memlinga „Sąd Ostateczny” i przywiezieniem go do Gdańska. Dziś obraz wystawiony jest w Muzeum Narodowym. Monografia Beatz Możejko poświęcona słynnej karaweli ma charakter pracy naukowej, ale jest interesująca także z punktu widzenia „zwykłego” czytelnika.
Przedstawiona w książce historia daje się ująć w takim skrócie: „Kiedy latem 1462 roku jednostka ta przybyła do Gdańska z ładunkiem soli na pokładzie, nosiła nazwę »Pierre de La Rochelle«. Nieszczęśliwy wypadek sprawił, że statek długo niszczał na Motławie i w wyniku skomplikowanych okoliczności przeszedł w ręce gdańszczan. W ostatniej chwili uniknął rozbiórki i wyremontowany już jako »Peter von Danzig« ruszył w 1471 roku w morze na wojnę z Anglią. Dowodzony przez rajcę gdańskiego Berndta Pawesta działał u wybrzeży niderlandzkich, francuskich i angielskich. Po ponad rocznej służbie, »szary i stary« jak o sobie pisał, Berndt Pawest oddał dowodzenie gdańskiemu kaprowi Paulowi Benekemu, który przeprowadził brawurową akcję zajęcia idącej pod burgundzką flagą galery »Św. Mateusz«. Zdobył bogate łupy, wśród nich słynny dziś obraz Hansa Memlinga »Sąd Ostateczny«. W 1475 roku wielka karawela wyruszyła w ostatni rejs, kończąc morską służbę u zachodnich wybrzeży Francji”.
***
Beata Możejko „»Peter von Danzig«. Dzieje wielkiej karaweli 1462-1475”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2011.
Spis treści: Wstęp: 1. Tematyka pracy i stan badań, 2. Karawela czy karaka, 3. Literatura uzupełniająca, 4. Źródła; Rozdział I. „Pierre de La Rochelle” – losy statku i załogi w Gdańsku; Rozdział II. Karawela „Peter von Danzig” pod dowództwem Berndta Pawesta; Rozdział III. Pod dowództwem Paula Benekego: 1. W Hamburgu. Nowi właściciele, 2. Galery, 3. Atak, 4. Pierwsze reperkusje, 5. Ostatnia akcja; Epilog; Zakończenie; Wykaz skrótów; Bibliografia; Spis map i tabel.
