Dziełem wciąż intrygującym jest „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga. „Punktem wyjścia do książki, którą oddajemy do rąk Czytelników – informują autorzy we wstępie – stała się Ogólnopolska Konferencja Naukowa „»’Sąd Ostateczny’ Hansa Memlinga. Losy – prawo – symbole«, zorganizowana przez redaktorów naukowych książki na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego 23 kwietnia 2018 r.”.
„Książka jest próbą odpowiedzi na wiele różnych pytań nasuwających się w kontekście »Sądu Ostatecznego« – z jednej strony porządkuje i podsumowuje to, co już zostało napisane w bogatej literaturze na temat tego dzieła, skrupulatnie przywoływanej przez autorów poszczególnych rozdziałów, z drugiej zaś otwiera nowe wątki, pogłębia i poszerza tę dyskusję”.
A „dyskusja, którą przenieśliśmy na karty książki, toczy się wokół następujących zagadnień. Kto jest autorem »Sądu Ostatecznego« i kiedy go namalował? Kim był fundator obrazu, a kim jego zdobywca? Skąd tryptyk wziął się w Gdańsku i jakie były jego dalsze losy? Jaki jest stan zachowania obrazu i czy kolejne konserwacje były przeprowadzone w sposób właściwy? Kogo Memling przedstawił na swoim dziele? Jakie inspiracje artystyczne wywołał tryptyk w różnych sztukach, a z jakich sam czerpał? Czy i na ile artysta znał anatomię? Jaka jest symbolika obrazu? Jaka jest relacja przedstawienia sądu wobec prawa kanonicznego? Wreszcie, gdzie jest miejsce »Sądu Ostatecznego« - w muzeum czy w kościele? To tylko najważniejsze zagadnienia szczegółowe podejmowane przez autorów. A są jeszcze pytania natury ogólniejszej”.
***
„»Sąd Ostateczny« Hansa Memlinga. Losy – prawo – symbole”, redakcja: Joanna Kamień, Beata Możejko, Jerzy Zajadło, Kamil Zeidler, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego i Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 2019.
Spis treści: Wstęp; Atak Paula Benekego na galerę „Św. Andrzej/Św. Mateusz”, czyli o tym jak „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga znalazł się w Gdańsku (Beata Możejko); Od raportu Xellera do „Indeksu Marburskiego” (Andrzej Januszajtis); „Sąd Ostateczny Hansa Memlinga. Dzieje powojenne (Magdalena Podgórzak, Alicja Andrzejewska-Zając); Problematyka powrotu „Sądu Ostatecznego” Hansa Memlinga do Polski po II wojnie światowej na łamach prasy (Sylwia Bykowska); Spór o „Sąd Ostateczny” Hansa Memlinga jako trudny przypadek w prawie – pierwsze spojrzenie (Kamil Zeidler); Profesorowie Michał Walicki i Jan Białostocki jako badacze gdańskiego ołtarza Hansa Memlinga (Juliusz A. Chrościcki); Zagadnienia wielodyscyplinarnych badań i identyfikacji tryptyku „Sąd Ostateczny” z Muzeum Narodowego w Gdańsku jako dzieła Rogiera van der Weydena i Hansa Memlinga (Iwona Szmelter); Tryptyk z „Sądem Ostatecznym” z lat 1466-1473 w Muzeum Narodowym w Gdańsku. Refleksje na temat twórcy, dzieła, funkcji, odbiorców i recepcji (Andrzej Woziński); „Sądu Ostatecznego” Hansa Memlinga czytanie anatomiczne (Jerzy Jankau); Sąd Ostateczny jako ordalium – wizja Hansa Memlinga (Maciej Jońca); Symbolika sprawiedliwości na przykładzie „Sądu Ostatecznego” Hansa Memlinga. Zarys problematyki (Karol Dobrzeniecki); Tryptyk Hansa Memlinga w niemieckiej i polskiej beletrystyce ostatnich dwóch stuleci (Janusz Mosakowski); Tworzenie się idei Sądu Ostatecznego w judaizmie i chrześcijaństwie (Ludwik Kostro); Są Ostateczny: reinterpretacja cierpienia i anihilacja zła (Stanisław Judycki); „Jesteśmy ostateczni nie dlatego, że jesteśmy nieomylni, lecz jesteśmy nieomylni dlatego, że jesteśmy ostateczni” (Jerzy Zajadło); Literatura; O autorach.
