„Książka, którą oddajemy do rąk czytelników – czytamy we wstępie – jest efektem badań przeprowadzonych w 2018 roku wśród mieszkańców Gdańska”. Celem tych badań była próba odpowiedzi na pytanie: kim są gdańszczanki i gdańszczanie w roku 2018? Jest to zatem pytanie o tożsamość, a więc „materię wyjątkowo zawiłą”.
„Dla zdecydowanej większości zarówno zakorzenionych mieszkańców, jak i nowo przybyłych, Gdańsk jawi się jako miasto im bliskie” – piszą autorzy. „Natomiast daje się zauważyć prawidłowość mówiąca, że osoby zakorzenione generalnie wykazują mocniejszą identyfikację terytorialną na wszystkich poziomach, począwszy od dzielnicy, a skończywszy na Europie. W przypadku Gdańska ważnymi elementami wpływającymi na emocjonalne postawy względem miasta są jego walory geograficzno-przyrodnicze, zabytkowa architektura i symboliczne wartości, przede wszystkim wolność i otwartość”.
„Silna identyfikacja z Gdańskiem – to kolejna konstatacja autorów – jest więc kluczowym elementem tożsamości mieszkańców. Tym samym fakt zamieszkiwania, niezależnie jak długo, okazuje się wystarczający, aby zostały pobudzone pozytywne emocje w stosunku do miasta. Wyraźnie widać, że w postawach mieszkańców górę biorą uczucia, a gdzieś z tyłu pozostają czyny. Z przeprowadzonych badań wynika, że działania w sferze publicznej miasta, mogące wzmacniać lokalną tożsamość, dotyczą nielicznej grupy mieszkańców. Większość buduje tożsamość na bazie uczuć. Aktywnymi obywatelsko są osoby zakorzenione w Gdańsku, zaś częściej nieaktywni pozostają migranci. Nakłada się na to czynnik geograficzny. O ile aktywni zamieszkują głównie dzielnice centralne, takie jak Śródmieście, Wrzeszcz czy Oliwa, w dzielnicach południowych częściej spotyka się gdańszczan, którzy wykazują się relatywnie niskim poziomem zaangażowania społecznego czy obywatelskiego. Te różnice natomiast, co należy podkreślić, nie ważą na stosunku do miasta. Zarówno osoby bardziej, jak i mniej aktywne deklarują równie silne przywiązanie do Gdańska”.
Marek S. Szczepański, recenzent tej pracy, zauważa: „Tom może spełniać trzy kluczowe funkcje: poznawczą, integracyjną i symboliczną. Pomnaża bowiem wiedzę o Gdańsku, sprzyjać także powinien poczuciu wspólnotowości mieszczan i mieszkańców. I wreszcie, może wzmacniać trudną do przecenienia symboliczną autoidentyfikację gdańszczan ze swoi miastem”.
***
Karolina Ciechorska-Kulesza, Tomasz Grabowski, Lesław Michałowski, Cezary Obracht-Prondzyński, Krzysztof Stachura i Piotr Zbieranek „Współczesne oblicza tożsamości gdańszczan”, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gdańsk 2019.
Spis treści: Wstęp – W poszukiwaniu logiki gdańskich tożsamości; Tożsamościowe meandry Gdańska; Obszary gdańskich tożsamości; Dialogiczność – sprawczość – podmiotowość. Ku gdańskim tożsamościom performatywnym; Kim są i skąd pochodzą gdańszczanie? Socjogeneza mieszkańców miasta; Czym i dlaczego się różnimy? Gdańszczan portret własny; Mieszkańcy Gdańska czy gdańszczanie? O miastotwórczej funkcji identyfikacji; Zindywidualizowana społeczność czy jednolita wspólnota? Gdańskie normy, postawy i wartości; Aktywni obywatele czy wycofani mieszkańcy? Strategie użytkowania miasta; Podsumowanie.
