„Co spowodowało, że Westerplatte urosło do rangi wrześniowego symbolu i stało się składnikiem kanonu historycznego Polaków? Jakie były przyczyny tego stanu rzeczy, jakie mechanizmy zadziałały? Kto i w jakim celu wywierał wpływ na kształtowanie i rozpowszechnianie wiedzy o obronie Składnicy? Jakie zasady rządziły procesem narastania wokół Westerplatte nowych sensów? Czym stała się pamięć o Westerplatte w kolejnych latach?” – takie pytania stawiał sobie Krzysztof Zajączkowski, pisząc swoją rozprawę.
„Poszukując odpowiedzi na tak postawione pytania [autor] sięga do problematyki pamięci społecznej oraz podejmuje badania w ramach tzw. historii drugiego stopnia. Zaprezentowana analiza przesłanek, które pochodzą z badań nie tylko klasycznych źródeł pisanych, ale także ze starannie zgromadzonej dokumentacji spuścizny literackiej i filmowej, sprawia, że otrzymujemy wielowymiarowy obraz specyficznego miejsca pamięci. Praca stanowi ważny wkład w dotychczasową wiedzę o sposobie działania propagandy w okresie PRL, a jednocześnie podejmuje wiele zagadnień stawianych w literaturze przedmiotu w związku z Westerplatte, pokazując zakres mistyfikacji w dotychczasowych opracowaniach na ten temat”.
***
Krzysztof Zajączkowski „Westerplatte jako miejsce pamięci 1945-1989”, Instytut Pamięci Narodowej, Warszawa 2015.
Spis treści: Wstęp; 1. Podstawy teoretyczne i struktura pracy; 2. Źródła „lieu de mémoire” (formowanie się „miejsca pamięci” do 1945 roku); 3. Historiografia i publicystyka historyczna jako nośnik pamięci o Westerplatte; 4. Literatura w procesie kształtowania się „miejsca pamięci” po 1945 roku; 5. Rola filmu i teatru w funkcjonowaniu i przemianach pamięci o Westerplatte; 6. Westerplatte jako topograficzne „miejsce pamięci”; 7. Westerplatczycy jako grupa pamięci; Zakończenie; Aneksy (nr 1. Młodzi o filmowym „Westerplatte”, nr 2. Obecność westerplatczyków w szkołach związanych z „miejscem pamięci”, nr 3. Wyrosłem w przekonaniu, że za późno się urodziłem – wywiad z Arkadiuszem Bazakiem).
