„Poświęcili swoje życie, »żeby Polska była Polską«” – czytamy w nocie od wydawcy. „Osoby, które traciły pracę, zdrowie, wolność, ale cel był jasny – odzyskać pełną suwerenność państwa, posiadać lepszą sytuację bytową oraz mieć wpływ na władzę. Beata Gołembiowska przeprowadziła wywiady z kilkunastoma opozycjonistami. Bohaterowie w wyczerpujący sposób opisują swoje losy oraz dzielą się emocjami, jakie towarzyszyły im w ciężkich momentach”.
„Stworzenie Solidarności” – pisze Andrzej Friszke – „było największym dokonaniem Polaków w drugiej połowie XX wieku. Ale jakich Polaków? I czym była Solidarność? Dlaczego była tak wielką sprawą? Na powyższe pytania odpowiada ta książka. Beata Gołembiowska oddaje głos tym, którzy tworzyli Solidarność, począwszy od strajku gdańskiego w sierpniu 1980 roku, a nawet wcześniej, w małych grupach budowali ośrodki oporu i aktywności, z których wyrosła Solidarność. Ci ludzie, wraz z robotnikami Stoczni Gdańskiej i innych zakładów, tworzyli związek, nadali mu kształt, charakter, system wartości, idee, styl działania i prowadzili przez 16 miesięcy. A potem przez noc stanu wojennego, kiedy za niezłomność i aktywność przyszło płacić więzieniem, brakiem pracy, znoszeniem represji SB, często ruiną życia prywatnego. Wytrwali, choć nikt nie wiedział, że za parę lat wszystko się zmieni. […]
W przyjętej przez Beatę Gołembiowską konwencji rozmów zostały pominięte konflikty wewnętrzne, tarcia, awantury i rozłamy z lat po stanie wojennym. […] W ostatnich latach wiele o tym napisano, często niesprawiedliwie, padły ciężkie zarzuty, w wielkim stopniu nieprawdziwe. Zostały rozpowszechnione podejrzenia, często bardzo raniące. Ich odpieranie, dowodzenie nieprawdziwości, wyjaśnianie kulis konfliktów wymagałoby innej książki, o innej wymowie. Autorka i jej rozmówcy zdecydowali się skoncentrować na najważniejszym przekazie, doświadczeniu, sensie Solidarności. Na tym, co spowodowało, że zmieniła bieg historii Polski”.
***
Beata Gołembiowska „Zanim runęły mury. Zbiór wywiadów z czołowymi opozycjonistami okresu PRL-u”, Europejskie Centrum Solidarności i Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna w Gdańsku, 2024.
