„Tworzeniu się społeczeństwa Gdańska po II wojnie poświęcona jest niniejsza książka”. Mówiąc bardziej precyzyjnie, „celem publikacji jest analiza procesów kształtowania się społeczeństwa Gdańska w latach 1945-1960. Istotną część rozważań stanowi problem migracji z różnych kierunków Polski przed- i pojałtańskiej, albowiem dały one początek nowej społeczności i decydowały o jej dalszym rozwoju aż do końca lat 50. XX w. Na tym tle rodzą się pytania o konsekwencje napływu do (i dla) Gdańska nowych mieszkańców, przebieg masowego osadnictwa, przemieszczenia zza wschodniej granicy Polski w ramach pierwszej i drugiej repatriacji, jak też wędrówki okresu industrializacji i wreszcie wyjazdy ludności rodzimej do Niemiec. Powojenna zbiorowość Gdańska kształtowała się na kilku poziomach, w tym demograficznym, społeczno-kulturowym, relacji międzygrupowych i środowiskowych, a także orientacji wobec rzeczywistości politycznej”.
„Omawiając procesy społeczne w powojennym Gdańsku” – zauważa też we wstępie Sylwia Bykowska – „należy mieć na uwadze położenie miasta w sąsiedztwie Sopotu i Gdyni, silnie implikujące rozwój tych ośrodków. Wysiłki w kierunku ścisłej integracji Trójmieścia, jak początkowo określano ów postulowany jednolity organizm, podejmowano już od wczesnych miesięcy powojennych, a u podstaw tych starań leżała troska o rozwój gospodarki morskiej, transportu, a także inne względy, w tym administracyjne”.
***
Sylwia Bykowska „Między migracją a integracją. Społeczeństwo Gdańska w latach 1945-1960”, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla PAN, Warszawa 2024.
Spis treści: Wstęp; Rozdział I. Rozpad społeczności Wolnego Miasta Gdańska: Ludność Gdańska w latach 1920-1945, Wysiedlenie Niemców, Weryfikacja narodowościowa, Dalsze losy przedwojennych gdańszczan; Rozdział II. Gdańsk miastem polskich migrantów: Ekspatriacja Polaków z województw wschodnich II Rzeczypospolitej, Masowe osadnictwo w Gdańsku, Migracje lokalne, Przyjazdy z ZSRR po 1956 roku; Rozdział III. Genealogia powojennych mieszkańców Gdańska: Pochodzenie terytorialne i środowiskowe, Osadnicy rodzimi przybysze, ekspatrianci i „dawni” gdańszczanie (Osadnicy z centralnej Polski , Rodzimi przybysze, Ekspatrianci, „Dawni” gdańszczanie), Kierunki rozwoju demograficznego (Płeć, wiek, ruch naturalny); Rozdział IV. Nowe społeczeństwo Gdańska. Wybrane problemy integracyjne: Zagadnienia formalnoprawne, Aprowizacja, bezpieczeństwo, problemy zdrowotne , Życie na gruzach, Warunki mieszkaniowe (Strategie pozyskiwania mieszkania, Budownictwo mieszkaniowe, Problem (nie)czystości), Praca i zatrudnienie, Kościół i religia, Więzi międzyludzkie; „Rewolucyjny huraganowy wicher nowego” – zamiast zakończenia; Summary; Bibliografia; Spis ilustracji; Indeks nazwisk.
