Obszerny tom wspomnień, dokumentów, wystąpień, homilii i zdjęć upamiętnia i przybliża postać księdza arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego, pierwszego metropolity gdańskiego.
„Można o nim śmiało powiedzieć” – pisze we wstępie Józef Borzyszkowski – „iż to najwybitniejsza postać wśród biskupów gdańskich i pomorskich XX i XXI wieku. Pamiętając o jego twórczej obecności w rzeczywistości polskiej i powszechnej, siłą rzeczy skupiamy się tu na archidiecezji gdańskiej. Jako jej biskup i pierwszy metropolita gdański odegrał wyjątkową rolę w dziejach naszej nadbałtyckiej wielkiej i malej Ojczyzny. Można by tu przywołać mnóstwo faktów i nadzwyczajnych wydarzeń z dziejów wspólnoty Kościoła gdańskiego, jak też równie wiele ze świata epokowych wydarzeń społeczno-politycznych w Polsce i Europie. Dokumentujące je bogactwo źródeł archiwalnych i publikacji jest przeogromne. Niemniej może daleko jeszcze jesteśmy do powstania jego pełnej biografii”.
***
„Pro memoria. Ks. abp Tadeusz Gocłowski (1931-2016)”, zebrał i opracował Józef Borzyszkowski, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, Wydawnictwo Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, Gdańsk 2021.
Spis treści: Józef Borzyszkowski, Wstęp; Część A – W pamięci... I. Postać Arcybiskupa Tadeusza w pamięci mu bliskich z rodziny i episkopatu oraz w Społeczności Zrzeszonej: Józef Borzyszkowski, Wprowadzenie, 1. Jego dom rodzinny w „Spotkaniach o zmierzchu” z Barbarą Kanold, 2. Marta Gocłowska, Ks. Arcybiskup w gronie najbliższej rodziny, 3. Ks. abp Henryk Muszyński, Wspomnienie o śp. księdzu arcybiskupie Tadeuszu Gocłowskim, 4. Ks. bp Tadeusz Pieronek o ks. abp. T. Gocłowskim [„Spotkania o zmierzchu…, s. 221-223], 5. Ks. bp Wiesław Mering, Pierwszy Metropolita Gdański, 6. Ks. bp Zbigniew Zieliński, Arcybiskup Tadeusz Gocłowski – pierwszy metropolita gdański – wspomnienie, 7. Ks. abp Tadeusz o ks. bpie Zygmuncie Pawłowiczu – homilia pogrzebowa, 8. Ks. Józef Tischner w pamięci ks. Abpa Tadeusza, 9. Nekrologi i ostatnie pożegnania z łamów prasy, 10. Homilia ks. Prymasa z Kaszub – abpa Henryka Muszyńskiego wygłoszona w dniu pogrzebu ks. abpa Tadeusza w katedrze oliwskiej, 11. Testament ks. abpa Tadeusza Gocłowskiego, P.S. Ks. Arcybiskup a jego kapelan ks. Rafał Sawicz, 12. Józef Borzyszkowski, Wspomnienie o śp. ks. abpie Tadeuszu Gocłowskim – jego obecności w Społeczności Zrzeszonej i rodzinie; II. Gdańsk i Kaszubi – nie tylko Pomorze w refleksji i dokumentach ks. abpa Tadeusza, m.in. na łamach „Pomeranii”: 1. Świętość ziemi pomorskiej. Homilia wygłoszona podczas uroczystości koronacyjnej Matki Bożej Pocieszenia w Lubiszewie, 1997, 2. Uchwała II Kongresu Pomorskiego, 1992, 3. Słowo Biskupów z Pomorza do uczestników Kongresu Pomorskiego, 1998, 4. Uchwała Kongresu Pomorskiego, 1998, 5. Wskazania duszpasterskie w sprawie obecności języka kaszubskiego w liturgii i życiu Archidiecezji Gdańskiej, 6. Dni Morza w Gdańsku – Rok 2000, 7. Homilia podczas Mszy św. w Bazylice Mariackiej z okazji X Zjazdu Kaszubów, Gdańsk 2008, 8. Homilia Ks. Bpa Tadeusza z okazji XI Zjazdu Delegatów ZKP, 1989, 9. Czego strzec najbardziej? – Rozmowa Stanisława Pestki z biskupem gdańskim księdzem doktorem Tadeuszem Gocłowskim, 10. Słabość pasterzy. Rozmowa z księdzem arcybiskupem Tadeuszem Gocłowskim, metropolitą gdańskim, 11. Ludzie i ziemia. Moja pasterska miłość – Z księdzem arcybiskupem Tadeuszem Gocłowskim rozmawia Redakcja, 12. Człowiek, kapłan, polityka. Rozmowa z metropolitą gdańskim, księdzem arcybiskupem Tadeuszem Gocłowskim, 13. Korespondencja z Janem Pawłem II i Akt zawierzenia Gdańska, 14. Sięgając do Kaina. Rozmowa z metropolitą gdańskim arcybiskupem Tadeuszem Gocłowskim, 15. Do modlitwy serca. Z arcybiskupem Tadeuszem Gocłowskim rozmawia Stanisław Janke, 16. Homilia Ks. Abpa Tadeusza Gocłowskiego w przeddzień pogrzebu Profesora Gerarda Labudy; III. W pamięci świeckich przyjaciół, znajomych i sympatyków. Wspominają: 1. Bogdan Borusewicz, Wspomnienie, 2. Aleksandra Dulkiewicz, Niedzisiejszy, 3. Basil Kerski, Permanentna lekcja Solidarności. Arcybiskup Tadeusz Gocłowski i jego wsparcie dla Europejskiego Centrum Solidarności, 4. Jowita Kęcińska-Kaczmarek, Był z nami i dla nas... Krajniaków. Wspomnienia o księdzu arcybiskupie Tadeuszu Gocłowskim, 5. Jerzy Kiszkis, O naszej przyjaźni z Arcybiskupem Tadeuszem, 6. Ryszard Kurylczyk, * * *, 7. Janusz Lewandowski, * * *, 8. Cezary Obracht-Prondzyński, O arcybiskupie gdańskim ks. Tadeuszu Gocłowskim po raz trzeci, 9. Mieczysław Struk, Z ks. abp. Tadeuszem wśród kaszubskich rybaków i nie tylko polityków, 10. Barbara Szczepuła i Marek Ponikowscy, Polska nie jest ani nasza, ani wasza, 11. Larry Ugwu, Wspomnienie o Arcybiskupie Tadeuszu Gocłowskim, 12. Edmund Wittbrodt, Moje wspomnienia o ks. abp. dr. Tadeuszu Gocłowskim, 13. Jan Wyrowiński, Spotkanie w Łączyńskiej Hucie, 14. Edmund Zieliński, Wspominam śp. abpa Tadeusza Gocłowskiego, 15. Katarzyna Żelazek, Jak ma się Gość po pięciu latach?; IV. We wspomnieniach duchownych archidiecezji gdańskiej: 1. Tomasz Czapiewski, Cztery pory roku, 2. Bogusław Głodowski, Rzeczy piękne należy wykonywać pięknie, 3. Stanisław Łada, Refleksje o księdzu arcybiskupie Tadeuszu Gocłowskim, 4. Krzysztof Niedałtowski, Zapamiętany w obrazach , 5. Jacek Socha, Sąsiad z Oliwy; V. Ks. Arcybiskup Tadeusz na fotografiach: 1. Roberta Kwiatka, 2. Sławomira Lewandowskiego, 3. Dariusza Majkowskiego, 4. Andrzeja Szewczyka; Część B – Słowa Biskupa i I Metropolity Gdańskiego skierowane [nie tylko] do diecezjan – Józef Borzyszkowski, Wprowadzenie; I. Specyfika Kościoła gdańskiego: 1. Być pasterzem na wzór Chrystusa. Orędzie biskupie na rozpoczęcie posługi w Kościele gdańskim, 1985, 2. Świadek historii naszego miasta. Przemówienie podczas ingresu w katedrze oliwskiej, 1985, 3. Apostolstwo a stała formacja w życiu kapłanów gdańskich. List do kapłanów, 1985, 4. Widzieć ogrom świata... Homilia z okazji 450. rocznicy założenia Towarzystwa Jezusowego oraz 500. rocznicy urodzin św. Ignacego Loyoli, 1991, 5. Złożyć Bogu dziękczynienie. List z okazji 10. rocznicy pobytu Ojca Świętego w Gdańsku, 1997, 6. „Sanguis martyrum – semen christianorum”. Homilia wygłoszona podczas nabożeństwa za beatyfikację gdańskich męczenników, 1999, 7. Królowa i Matka... Homilia wygłoszona podczas Mszy świętej po akcie koronacji Matki Bożej Wejherowskiej, 1999, 8. Maryjny apostolat duchowości Sióstr Miłosierdzia. Wykład z okazji jubileuszu 350-lecia Sióstr Miłosierdzia, 2002, 9. Być świadkiem Pana. Homilia wygłoszona w kaplicy pomordowanych kapłanów, 2003, 10. Człowiek trzech kultur. Homilia wygłoszona podczas Mszy świętej w czasie wizyty „ad limina Apostolorum”. Rzym, bazylika św. Pawła za Murami, 21 listopada 2005; II. Solidarność i wolność a mała i wielka ojczyzna – Polska a Europa w nauczaniu ks. abpa T. Gocłowskiego: 1. Budować własny ojczyźniany dom. List pasterski z okazji IV rocznicy podpisania Umów Społecznych, 1984, 2. Solidarność nie może być tylko hasłem. Homilia wygłoszona z okazji Ogólnopolskiej Pielgrzymki „Solidarności” do Watykanu, Rzym 1996, 3. Przebaczyć swemu bratu... Homilia wygłoszona podczas Mszy świętej z okazji 10. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości, 1999, 4. Przeszłość i teraźniejszość naszej Ojczyzny. Homilia w 10. rocznicę powołania Rządu w III RP oraz ustanowienia Nuncjatury Apostolskiej w Warszawie, Warszawa 1999, 5. Polska w Europie. Wykład w ramach sympozjum „Polska wieś wobec wyzwań integracji europejskiej”, Warszawa 2000, 6. Wołanie i miłosierdzie, Tęsknota za pojednaniem..., rok 2002, 7. Zakonnicy w naszej diecezji..., rok 2003, 8. Europa – tożsamość i przyszłość. Stosunek polskich katolików. Wykład wygłoszony na posiedzeniu Komisji Krajowej NSZZ Solidarność, 2003, 9. Literatura wartości i tożsamość europejska. Wystąpienie podczas konferencji zorganizowanej przez Fundację Konrada Adenauera, 2003, 10. Europa potrzebuje Polski, Polska potrzebuje Europy. List do Diecezjan przed wejściem Polski do Unii Europejskiej, 2004, 11. Żyjmy w prawdzie, by móc żyć w pokoju. Refleksja wygłoszona na Westerplatte, 2005, 12. Dbajmy o „małą ojczyznę”. Apel o udział w wyborach samorządowych, 2006, Józef Borzyszkowski, Zamiast zakończenia ; X. Tadeusz Gocłowski, Wstęp do tomiku wierszy s. Doroty Depki z Żarnowca oraz słowo o ks. bpie Konstantynie Dominiku – patronie AD 2021.
