„Niniejsza praca” – pisze we wstępie autor – „poświęcona dziejom teatru jidysz (szerzej: żydowskiego) na terenie Gdańska jest rezultatem wieloletnich badań i skrupulatnych ‒ szczęśliwie uwieńczonych bogatymi rezultatami ‒ poszukiwań jakichkolwiek śladów żydowskiej działalności teatralnej w Gdańsku. Polem owych badań i kwerend były zasoby archiwów i bibliotek, literatura przedmiotu z epoki (między innymi wspomnienia aktorów, na przykład Jonasa Turkowa), opracowania Zalmena Zylbercwajga (przede wszystkim sześciotomowy Leksykon teatru jidysz) oraz prasa gdańska, żydowska i niemiecka”.
Dzięki uporowi i dociekliwości Mieczysław Abramowicz dokonał dość skomplikowanej rekonstrukcji pewnego, prawie zupełnie nieznanego, fragmentu gdańskiej historii. Z rozsianych w tak wielu miejscach „drobiazgów” zbudował opowieść, która ujęta w ramy monografii pozwoliła mu też uzyskać tytuł doktorski.
Jednak przede wszystkim, co zauważa prof. Malgorzata Lejko w swojej recenzji tej książki, „jest to od dawna oczekiwane dzieło życia Autora, poprzedzone kilkoma artykułami zapowiadającymi całościowe opracowanie tematu. Dlatego budzi ono nie tylko ciekawość, lecz także respekt i szacunek dla Badacza, który latami gromadził okruchy informacji, kompletował dokumenty, penetrował archiwa, prowadził żmudne kwerendy prasowe i rekonstruował biografie bohaterów swojej pracy. Wynik tych badań realizowanych przez kilka dekad jest prawdziwie imponujący, a uznanie musi budzić zarówno objętość książki, jak i przede wszystkim precyzyjna narracja, w której splecione i połączone ze sobą zostały przekazy czerpane z różnych źródeł”.
***
Mieczysław Abramowicz „Teatr żydowski w Gdańsku 1876-1968”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 2022.
Spis treści: Przedmowa (Michael Steinlauf); Wstęp; Rozdział 1 – Spór o teatr; Rozdział 2 – Zarys historii teatru żydowskiego; Rozdział 3 – Żydowscy aktorzy w teatrach gojów; Rozdział 4 – Żydowski teatr żydowski; Rozdział 5 – Pierwsze przedstawienia żydowskie w Gdańsku; Rozdział 6 – Wolne Miasto Gdańsk (1920‒1939); Rozdział 7 – Wojenne losy Żydów gdańskich; Rozdział 8 – Po drugiej wojnie światowej; Rozdział 9 – Aneksy: Aneks 9.1. Repertuar, Aneks 9.2. Osoby, Aneks 9.3. Miejsca; Wykaz skrótów; Wykaz źródeł i literatury; Nota edytorska; Indeks tytułów sztuk teatralnych.
