Jak informuje wydawca, publikacja została wydana z okazji 42. rocznicy strajków ludzi oświaty, służby zdrowia i kultury w Gdańsku, które miały miejsce na jesieni 1980 roku. Składa się z dwóch części: opracowań i wspomnień. W pierwszej części o genezie, przebiegu i konsekwencjach strajku pracowników oświaty pisze Jan Hlebowicz, Wojciech Książek analizuje postulaty nauczycielskie, a Bożena Brauer porównuje ustawy oświatowych z 1972 i 1982 roku. Z kolei Artur S. Górski przybliża strajki ludzi kultury, przedstawicieli służby zdrowia oraz studentów gdańskiej Akademii Medycznej. W części drugiej zawarte zostały wspomnienia uczestników strajków (także w formie wywiadów).
***
„Listopad ‘80. Rzecz o strajkach ludzi oświaty, służby zdrowia i kultury”, pod redakcją Jana Hlebowicza, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Gdańsk 2022.
Spis treści: Słowo wstępne; Wprowadzenie; Część pierwsza: opracowania: Wyjść z roli guwernera, czyli strajk oświatowej „Solidarności”. Geneza, przebieg, konsekwencje (VIII 1980 – XII 1981) – Jan Hlebowicz (Wstęp; „Potrzebna nam jest solidarność”. Geneza; A więc strajk!; „Nauczyciele walczą o przyszłość waszych dzieci”, czyli postulaty i idee; Uczniowie z nauczycielami; Co po strajku? Konsekwencje; Bibliografia); Niepokorni ludzie oświaty. Postulaty strajku w listopadzie 1980 roku i ich wpływ na zmiany w oświacie – Wojciech Książek (Wstęp; Przed strajkiem; Listopad 1980 r.; Autonomia szkoły i status dyrektorów – prace nad ustawą o Edukacji Narodowej; Karta nauczyciela i pragmatyka zawodowa nauczycieli; Bój o prawdę w nauczaniu w polskiej szkole; Inne postulaty edukacyjne; Rok 1981 – czas trudnych zmagań o realizację postulatów porozumienia; Przemilczany strajk na Lubelszczyźnie; Stan wojenny i weryfikacje nauczycieli; Próby reaktywowania oficjalnej działalności „Solidarności” oświatowej; Podsumowanie); Tabela – porównanie zapisów ustaw: Karty praw i obowiązków nauczyciela z dnia 27 kwietnia 1972 r., Karty nauczyciela z dnia 26 stycznia 1982 r. oraz realizacja postulatów strajkowych z listopada 1980 r. (opracowała Bożena Brauer); Bibliografia; Strajki środowisk służby zdrowia, kultury oraz studentów gdańskiej Akademii Medycznej – Artur S. Górski (Nowe zasady. Strajk przedstawicieli służby zdrowia; Pegaz spętany. Strajk ludzi kultury; Solidarnościowy strajk studentów gdańskiej Akademii Medycznej; Bibliografia; Część druga: wspomnienia: Wartości, motywacje i okoliczności, czyli z jakich powodów pracownicy oświaty zdecydowali się na strajk? – opracował Jan Hlebowicz (Babcia i wileńskie korzenie – relacja Danuty Witowskiej; Najważniejszy cel: osoby niepełnosprawne – relacja Justyny Rogińskiej; Punktem przełomowym był Grudzień '70 – relacja Krzysztofa Koszlagi); „Jak nie my, to kto? Jak nie teraz, to kiedy?”. Strajki pracowników służby zdrowia, przedstawicieli świata kultury i studentów AMG oczami uczestników – rozmawiał Artur S. Górski (Strajk? To była spontaniczna decyzja – rozmowa z Markiem Balickim; Upominaliśmy się o wolność twórczą – rozmowa z Julitą Bodzińską; Byliśmy jedną drużyną – rozmowa z Mirosławem Górskim; Pierwszy strajk studencki w Polsce po Marcu '68 – rozmowa z Piotrem Czauderną); Zakończenie i podziękowania.
