Jak piszą we wstępie autorki – Iwona Demska i Anna Oller – „bez wątpienia Spółdzielnia Usług Wysokościowych »Świetlik« to nie tylko polski fenomen, ale zjawisko unikalne w skali całego bloku wschodniego. Jedyna w swoim rodzaju społeczność obywatelska, republika wolności w państwie totalitarnym, dbająca o szeroko pojęte dobro jej członków: materialne i duchowe. Trzeba było sporej fantazji i odwagi, żeby w czasach, kiedy komunistyczny reżim miał się ciągle doskonale, a zatrudnienie znajdowało się głównie w zakładach państwowych, stworzyć firmę dającą schronienie i wsparcie osobom znajdującym się na indeksie ówczesnej władzy”.
Autorki podjęły „próbę zapisania obrazu Świetlika i za pomocą reportaży literackich, i refleksji osób, które splotły swój los z historią legendarnej spółdzielni – czy przez podjęcie w niej pracy, czy też przez bycie świadkiem jej powstania, działania i zmierzchu. Dlatego w książce znajdują się zarówno głosy osób, które przez wiele lat pracowały w Świetliku, jak i związanych z firmą przyjaciół, w tym ówczesnych dziewczyn i żon oraz znajomych, którzy »otarli« się o spółdzielnię za sprawą realizowania zaledwie kilku zleceń”. Powstał w ten sposób „portret pamięciowy” tego wyjątkowego przedsięwzięcia.
Spółdzielnię „Świetlik” założyli w 1983 roku Roman Rojek i Maciej Płażyński z grupą przyjaciół. Związana z nią była liczna grupa osób, które działały w różnych kręgach opozycyjnych, a po roku 1989 zaznaczyły swoją obecność w wielu dziedzinach życia, jak wspomniani już Maciej Płażyński i Roman Rojek, ale też Donald Tusk, bracia Rybiccy, Wiesław Walendziak czy Mariusz Wilk, i wielu innych.
„Świetlik to przede wszystkim galeria wyrazistych osobowości, którą tworzą ludzie różnych zawodów, pasji, przekonań. Trudno dziś wyobrazić sobie, żeby kominy i fabryczne hale malowali obok siebie prawnik i muzyk, żeglarz i filozof czy inżynier i pisarz”.
***
Iwona Demska, Anna Oller „Świetlik. Życie zawieszone na linie”, Wydawnictwo „Oskar”, Gdańsk 2012.
Spis treści: Wstęp; Rozdział I Początki: Najważniejsi są ludzie (Maciej Płażyński), Piękny kawał życia (Jarosław Czarniecki), Energia pchała nas do przodu (Marek Kotlarz), Na utrzymaniu Pana Boga (Tomasz Chodnikiewicz); Rozdział II Rozkwit: Przygody nie tylko intelektualne (Andrzej Zarębski), Podróże z Prezesem (Janusz Pawłowski), Kołyska elit politycznych (Mirosław Rybicki), Tam wszystko odbywało się na żywioł (Rafał Olszewski); Karuzela oraz inne wynalazki (Witold Merkel); Rozdział III W biurze: Matka Polka (Urszula Frankiewicz), Gdzie diabeł nie może… (Zofia Surdykowska), Majątek Świetlika (Elżbieta Turowiecka); Rozdział IV Nie tylko piłka: Wierna drużyna (Andrzej Kowalczys), Pranie pieniędzy na Mazurach (Robert Krygier); Rozdział V Niepokorni: Spółdzielnia Gdańsk – schronienie dla opozycji (Czesław Nowak), Barwne ptaki (Jerzy Borowczak), Kiedyś wisieliśmy wszyscy na linach jak ulęgałki (Grzegorz Lipiński), Zawsze pod prąd (Mirosław Grabowski), Ze Świetlikiem do końca (Henryk Frankiewicz), Pod opieką Anioła Stróża (Lech Kosiak), Odrobina dziegciu w beczce miodu (Zbigniew Gołębiewski); Rozdział VI Marzyciele: Chwile absolutnej wolności (Piotr Jahołkowski), Życie na wysokości (Jan Turowiecki), Życie zawieszone na cienkim sznurku (Marek Gąsiorowski), Męski świat, roboty na wysokości i Kokaina (Mieczysław Wróbel), Świetlik jak ocean (Wojciech Kmita); Rozdział VII Przyjaciele Świetlika: Świetlik w ciemności (Adam Hlebowicz), Malarze przemysłowi (Artur Matys), Królowie życia (Izabela Brodacka-Falzman), Wspólne korzenie (Jan Krzysztof Bielecki), Młodzi, sprawni, zadziorni, z ułańską fantazją (Jan Majewski), Dobrze, że się nam wszystkim to zdarzyło (Krystyna Wróblewska), Poniżej latały szybowce (Wojciech Jankowski); Rozdział VIII Z dystansu: Węzły przyjaźni (Jerzy Hall), Świetlik – historia otwarta (Mariusz Wilk), Nie ma takiej opcji (Tomasz Matulaniec), Stypendysta zaprawiony w bojach (Wiesław Walendziak), Męska przygoda (Donald Tusk); Biogramy bohaterów.
