„Publikacja” – czytamy w nocie na okładce – „omawia w przystępny sposób dzieje gdańskich władz samorządowych w okresie średniowiecza i nowożytności. Gdańsk stanowił wtedy jedno z najważniejszych i największych miast w tej części Europy. Niezwykle ciekawe z punktu widzenia dzisiejszego czytelnika są szczegóły funkcjonowania ówczesnych władz miasta, formy dyskusji, wyborów, głosowania itp. Do pracy dołączono wybrane przysięgi urzędnicze i obywatelskie, po raz pierwszy przetłumaczone i opublikowane w języku polskim”.
Andrzej Januszajtis pisze w słowie wstępnym: „Treść [książki] obejmuje czasy od początków ustroju miejskiego w XIII w. do zajęcia miasta przez Prusy w drugim rozbiorze w 1793 r., z krotką informacją o późniejszych zmianach. Jeżeli, jak wiele na to wskazuje, gmina na prawie miejskim istniała tu już w 1227 r., to był to jeden z pierwszych działających samorządów komunalnych na ziemiach polskich. Prawa miejskie wcześniej otrzymało tylko kilka miast śląskich […]. Gdańsk był jednak miastem wyjątkowym”.
***
Andrzej Januszajtis „Nec temere nec timide. Z dziejów gdańskiej samorządności”, Stowarzyszenie Rajcy Gdańscy, Gdańsk 2024.
Spis treści: Słowo wstępne; I. Gdańsk pomorsko-polski: Ośrodek przedpaństwowy; Gród państwowy, Miasto książęce, Prawo lubeckie , Zakres wolności, Swobody gdańskie, Sołtys i Rada, Wybory i posiedzenia, Gmina samorządowa a książę; II. Gdańsk krzyżacki: Podstawy prawa magdeburskiego, Prawo magdeburskie w Polsce, Przywilej chełmiński, Prawo chełmińskie w Gdańsku, Stare i nowe dzielnice, Organy władzy, Najstarsze ordynacje Rady, Ława, Wybory, Samorządy gdańskich dzielnic; III. Pod polskim panowaniem: Przywileje Kazimierzowskie, Bunt Koggego, Podstawy rozwoju, Reprezentacje pospólstwa, Statuty Zygmuntowskie, Druga ordynacja Rady (1545 r.), Ceremoniał wyborczy, Konstytucje Karnkowskiego, Traktat o palowym, Trzecia ordynacja Rady (1658 r.), Dekrety Sobieskiego, Ordynacja Augusta III, Ostatnia ordynacja Rady (1768 r.); IV. Przysięgi gdańszczan: Prawo obywatelskie, Prawa i obowiązki obywateli, Warunki uzyskania obywatelstwa, Procedura uzyskiwania obywatelstwa, Przysięga obywatelska, Przysięgi hołdownicze, Przysięgi urzędowe, Przysięgi sądowe; V. Podsumowanie; Aneksy: Władze miasta Gdańska (w 1793 r.), Przysięgi gdańszczan; Bibliografia; Wykaz skrótów.
