Jan Kilarski (1882-1951) był pedagogiem, działaczem i pisarzem krajoznawczym. W 1934 roku został zatrudniony w Wydawnictwie Polskim R. Wegnera w Poznaniu, gdzie redagował cenną serię popularnych monografii, nazwaną „Cuda Polski”.
Nad Motławę przyjechał 5 kwietnia 1945 roku w składzie grupy operacyjnej Ministerstwa Oświaty. Był niezwykle aktywnie zaangażowany w ratowanie gdańskich zabytków sztuki, publikował książki i artykuły prasowe przybliżające Gdańsk i jego historię.
Przytoczenie tych kilku faktów z życiorysu Kilarskiego pozwala pokazać, że w odstępie dziesięciu lat wydał dwie książki, które bez wątpienia należą do klasyki polskiego piśmiennictwa dotyczącego naszego miasta. Pierwszą był „Gdańsk” wydany w 1937 roku właśnie w wydawnictwie Wegnera, a drugą „Gdańsk miasto nasze”, przewodnik opublikowany w 1947 roku, kiedy rozpoczynało się dźwiganie miasta z ruin.
Książkę otwiera dedykacja pisana w charakterystycznym dla Kilarskiego stylu: „Zarząd Miejski miasta Gdańska, w biegu dziejów pierwszy prawy i pełny gospodarz tego miasta, tę pierwszą w nowej dobie Polski książkę o Gdańska przeszłości, pięknie i pracy oddaje w ręce polskiego czytelnika i turysty”. „Pragnąłbym” – pisze na wstępie Jan Kilarski – „by z wiedzą o Gdańsku czytelnik polski mógł wziąć z tej książki umiejętność czytania treści murów tego miasta, murów nasiąkłych prawem Polski, bo wyrosłych z pracy polskiego rolnika i robotnika, by umiał sercem związać się z tym »miastem naszym«”.
***
Jan Kilarski „Gdańsk miasto nasze. Przewodnik po Gdańsku starym i nowym”, Wydawnictwo „Wiedza Zawód Kultura”, Kraków 1947.
Spis treści: Od Autora; Rozdział I Przeszłość Gdańska; Rozdział II Sztuka w Gdańsku; Rozdział III Prawe Miasto (1. Królewska Droga, 2. Dokoła Panny Marii, 3. Nowe Miasto); Rozdział IV Stare Miasto; Rozdział V Przedmieście; Rozdział VI Motława; Rozdział VII Wzdłuż Przejazdu; Rozdział VIII Na drodze do św. Wojciecha; Rozdział IX Na Podgórzu; Rozdział X Wrzeszcz; Rozdział XI Przymorze; Rozdział XII Port Gdański; Rozdział XIII Oliwa; Rozdział XIV Zieleń Gdańska; Rozdział XV Metryki polskości; Przegląd zabytkowych ulic; Skorowidz; Mapki i plany (1. Wisła – Gdańsk – Morze, 2. Wody i dzielnice Gdańska, 3. Rozkład historycznych dzielnic śródmieścia Gdańska, 4. Orientacja dla przyjezdnych, 5. Plan śródmieścia – ćwiartka płn.-zach., 6. Plan śródmieścia – ćwiartka płn.-wsch., 7. Plan śródmieścia – ćwiartka płd.-zach., 8. Plan śródmieścia – ćwiartka płd.-wsch.
