Publikacja jest nowym, całościowym ujęciem, prezentującym działania Armii Czerwonej na Pomorzu zimą i wiosną 1945 roku (…). „Historyczno-militarne aspekty walk o Gdańsk w 1945 r. są częścią szerszej opowieści o walkach na Pomorzu – od operacji w rejonie Grudziądza i Elbląga, przełamania Wału Pomorskiego, poprzez ofensywę i zdobycia Kołobrzegu, zajęcie Kaszub, Kociewia i Borów Tucholskich, po eliminację sił niemieckich na Mierzei Wiślanej w maju 1945 roku”.
W pracy wykorzystano wiele niepublikowanych, a często nieznanych dotąd polskim naukowcom dokumentów niemieckich i radzieckich, także wcześniej niedostępne archiwalia rosyjskie.
***
Tomasz Gliniecki „Gdańsk ‘45. Działania zbrojne. Opanowanie Pomorza Gdańskiego przez Armię Czerwoną”, Księży Młyn Muzeum Stutthof i Wydawnictwo Region, Łódź-Gdynia-Sztutowo 2024.
Spis treści: Wstęp; Wprowadzenie: Sytuacja strategiczna nad Bałtykiem w lutym 1945 r., Sytuacja operacyjna na kierunku pomorskim, Zadania stron – specyfika ofensywy i obrony, Przygotowania 2. Frontu Białoruskiego do operacji; Działania bojowe na Pomorzu: Walki o zachodni brzeg Wisły (10-23 II 1945) – Obszar działań i jego znaczenie, Uderzenie i nagłe wyhamowanie ofensywy, Zdobycie Elbląga i walki o Grudziądz, Podsumowanie pierwszego etapu operacji; Rozcięcie niemieckiego zgrupowania (24 II-5 III 1945) – Położenie stron pod koniec lutego 1945 r., System obronny w rejonie Gdańska i Gdyni, Atak rozcinający ku morzu, Sukcesy ofensywy na kierunku koszalińskim, Podsumowanie drugiego etapu operacji; Uderzenia w rozbieżnych kierunkach (6-13 III1945) – Postanowienia Stawki i dowódców frontów, Wyjście na rubież rejonu umocnionego, Podsumowanie trzeciego etapu operacji; Upadek twierdz Gdańska I Gdyni (14-31 III 1945) – Decyzje dowódców o kontynuacji działań, Walki na podejściach do miast, Szturm Gdańska i Gdyni, Wnioski z operacji ofensywnej na Pomorzu; Walki kontynuacyjne i kapitulacja (1 IV-9 V 1945) – Próby likwidacyjne i zmiana rejonu walk, Odcięcie oddziałów niemieckich w delcie Wisły, Ostatnie walki o Żuławy Gdańskie, Koniec wojny pod Gdańskiem; Podsumowania działań ofensywnych armii, lotnictwa i floty: 2. Armia Uderzeniowa – Zabezpieczenie artyleryjskie operacji, Inżynieryjne zabezpieczenie operacji; 65. Armia – Dowodzenie wojskami korpusu strzeleckiego, Organizacja walk ulicznych dywizji strzeleckiej; 49. Armia; 70. Armia; 4. Armia Lotnicza; Flota Bałtycka; Podsumowania operacyjne rodzajów wojsk: Artyleria; Wojska pancerne i zmotoryzowane; Wojska łączności; Wojska inżynieryjne; Wojska tyłowe; Działania czerwonoarmistów po zdobyciu miast: Oficerowie komendantury wojennej w Gdańsku; Służba przeciwdesantowa na Wybrzeżu; Kłopoty zwycięzców z dyscypliną żołnierską; Zakończenie; Streszczenie; Aneksy: Aneks nr 1. Rozkaz Naczelnego Dowódcy Armii Czerwonej do wojsk 2. FB, nr 319 z 30 marca 1945 r., o zdobyciu Gdańska; Aneks nr 2. Rozkaz Naczelnego Dowódcy WP nr 60 z okazji zdobycia Gdańska i Gdyni; Aneks nr 3. Protokół przesłuchania dowódcy Wydziału Rozpoznania XXVII KA; Aneks nr 4. Protokół przesłuchania oficerów gdańskiego węzła łączności; Aneks nr 5. Zeznania generałów o działaniach sowieckiego lotnictwa nad Gdańskiem; Aneks nr 6. Zbiorowy protokół przesłuchań mieszkańców Gdańska; Aneks nr 7. Raport warunków pogodowych, hydrometeorologicznych oraz przejezdności dróg na południowy zachód od Gdańska – Wykaz dowódców i wyższych oficerów Armii Czerwonej uczestniczących w operacji wschodniopomorskiej, Krótkie kalendarium działań 2. FB w operacji wschodniopomorskiej, Rozkazy głównodowodzącego i celebrowanie zwycięstw w operacji wschodniopomorskiej, Jednostki Armii Czerwonej uhonorowane nazwami miejscowymi za walki na Pomorzu Gdańskim; Spis ilustracji; Spis tabel; Bibliografia; Indeks osobowy; Indeks nazw miejscowych.
