Stare Miasto to jedna ze śródmiejskich części miasta. „Obecne Stare Miasto – pisze we wstępie do swojej pracy Jolanta Barton-Piórkowska – to nazwa umowna, obejmująca teren położony między ulicami Podwale Staromiejskie i Grodzka od południa, Wały Jagiellońskie i Podwale Grodzkie wzdłuż torów kolejowych od zachodu oraz Wały Piastowskie z fragmentem ulicy Łagiewniki i ciągiem ulicy Wałowej od strony północnej”.
Dzisiejsze Stare Miasto autorka określa mianem „dzielnicy przechodniej”, która jest „odbierana najczęściej jako dzielnica bez wyraźnej tożsamości oraz indywidualnego rysu – daleka od planowanej wizji nowoczesnego przedmieścia, a odcięta od historycznych korzeni”. A przecież te korzenie sięgają czasów, gdy Stare Miasto było niemal samodzielnym miastem, z własnymi fortyfikacjami, a okresowo także osobną administracją.
Dzieje dzielnicy przedstawione są w kilku rozdziałach – od średniowiecza, przez okres przynależności do Rzeczpospolitej, wiek XIX i połowę XX, po odbudowę po 1945 roku. Autorka przybliża zachowane budowle historyczne (między innymi kościoły, gmach Biblioteki Gdańskiej PAN, budynek Dyrekcji Kolei) i proponuje przechadzkę po ulicach i zaułkach (od ulicy Aksamitnej po zaułek św. Bartłomieja). W aneksach znajdujemy wypisy z literatury dotyczące Starego Miasta, krótkie biogramy postaci związanych z tym miejscem, a także alfabetyczny spis ulic dzielnicy (z uwzględnieniem nazw w ich dawnym brzmieniu).
***
Jolanta Barton-Piórkowska „Stare Miasto”, seria „gdańskie dzielnice”, Polnord – Wydawnictwo Oskar, Gdańsk 2010.
Spis treści: Wstęp; I. Okres wczesnośredniowieczny; II. Czasy średniowiecza – Osiek, Stare Miasto, Zamek komturów gdańskich, Młode Miasto; III. Przynależność do Rzeczypospolitej Polskiej – Proces powstawania fortyfikacji Starego Miasta, Przestrzeń miejska w pierścieniu obwałowań; IV. Wiek XIX i pierwsza połowa XX w.; V. Odbudowa i nowa aranżacja Starego Miasta po 1945 r., Spojrzenie na wiek XXI; VI. Zachowane budowle historyczne Starego Miasta – Obiekty sakralne, Obiekty użyteczności publicznej i oświatowe, Szkoły, Biblioteka Gdańska PAN, Dworzec kolejowy, Dyrekcja Kolei Polskich przy ulicy Dyrekcyjnej 2-4, Poczta Polska, Obiekty obronne, Obiekty przemysłowe i gospodarcze, Obiekty mieszkalne; VII. Przechadzka po uliczkach i zaułkach; Przypisy; Aneks I. Stare Miasto w literaturze; Aneks II. Postacie związane ze Starym Miastem; Aneks III. Alfabetyczny spis ulic Starego Miasta (z uwzględnieniem nazw w dawnym ich brzmieniu); Bibliografia; Indeks osób.
