Na podstawie zachowanego w Archiwum Państwowym w Gdańsku pośmiertnego inwentarza dóbr Simona Gottlieba Ungera, Jacek Kriegseisen dokonuje opisu wyglądu i wyposażenia domu i warsztatu gdańskiego złotnika. Simon Gottlieb Unger staje się głównym bohaterem tej książki, a opisana przez Kriegseisena wytwórczość złotnika pozwala na poszerzenie wiedzy o narzędziach, służących artystom rzemieślnikom przy obróbce metali szlachetnych u schyłku nowożytnej świetności Gdańska.
„Stan wiedzy o rzemiośle złotniczym i mistrzach tej specjalności działających w XVIII w. w Gdańsku” – czytamy we wstępie – „oraz o zakresie i rodzaju, jak również artystycznym wyrazie ich wytwórczości, mimo istniejących wielu niewiadomych, wydaje się zadowalający. Jest to bowiem jedno z tych rzemiosł artystycznych bujnie rozwijających się niegdyś w trzech wielkich miastach Prus Królewskich, w Gdańsku, Elblągu i Toruniu, ale również w ośrodkach mniejszych, nad którymi badania rozpoczęto jeszcze w końcu XIX w. Tym dotkliwiej można odczuć brak opublikowanych informacji o wyglądzie i wyposażeniu domu i warsztatu gdańskiego złotnika.
Pretekstem do wypełnienia tej luki jest zachowany w Archiwum Państwowym w Gdańsku pośmiertny inwentarz dóbr Simona Gottlieba Ungera, miejscowego złotnika, głównego bohatera niniejszej książki, którego działalność zawodowa przypadła na lata 1745-1762. (….) Inwentarz Ungera pozwala na dalsze rozszerzenie naszej wiedzy o narzędziach służących artystom rzemieślnikom przy obróbce metali szlachetnych oraz ich nazwach używanych w Gdańsku w XVIII w. Źródło to pozwala nam na przedstawienie domu, warsztatu oraz przykładów twórczości gdańskiego złotnika u schyłku nowożytnej świetności miasta”.
Zmarły w lipcu 2021 roku Jacek Kriegseisen był historykiem sztuki, pracownikiem Zakładu Historii Sztuki Nowożytnej w Instytucie Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego, specjalistą w zakresie nowożytnego rzemiosła artystycznego, w szczególności złotnictwa w Prusach Królewskich, Prusach Książęcych i na Pomorzu.
***
Jacek Kriegseisen „Kowadła i młotki. Dom, warsztat i wytwórczość gdańskiego złotnika w XVIII wieku”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2021.
Spis treści: Słowo wstępne I; Słowo wstępne II; Wstęp; Rozdział I – Złotnik Simon Gottlieb Unger; Rozdział II – Wyprzedaże mienia złotników; Rozdział III – Dom; Rozdział IV – Warsztat; Rozdział V – Narzędzia; Rozdział VI – Wytwórczość; Podsumowanie; Aneksy; Bibliografia; Spis ilustracji; Indeks osobowy.
