Książka Marcina Gawlickiego „podejmuje temat odbudowy najcenniejszych zabytków architektonicznych Gdańska po drugiej wojnie światowej”. Autor przedstawia „dynamikę procesów konserwacji i odbudowy zabytkowej architektury w latach 1945-1951”.
Podsumowując swoje studia i analizy Marcin Gawlicki stwierdza, że „wojenny kataklizm marca 1945 roku przyniósł zabytkom Gdańska zagładę”; „w latach 1946-1951 ukształtowano koncepcję ochrony zabytkowego zespołu”, a przez „wybór ponad stu najbardziej wartościowych obiektów” prawidłowo zdefiniowano przedmiot tej ochrony.
Autor wyraża też przekonanie, że „monumentalna architektura Gdańska w dużym zakresie przetrwała pożogę 1945 roku. Badania ocalałych budowli w konfrontacji z dotychczas ukrytymi w archiwach konserwatorskich materiałami źródłowymi zmuszają do weryfikacji mitu o całkowicie zniszczonym mieście i jego pełnej powojennej rekonstrukcji”.
W nocie od wydawcy czytamy, że „wartość tej książki wynika z wszechstronnego wykorzystania dotychczas niepublikowanych dokumentów źródłowych, projektów realizacyjnych i urzędowej korespondencji konserwatorskiej, dzięki którym udało się odtworzyć proces odbudowy miasta. Książka zawiera liczne ilustracje, obrazujące nieznane do tej pory rysunki projektowe oraz fotografie ukazujące stan zabytków podczas kolejnych etapów rekonstrukcji”.
***
Marcin Gawlicki „Zabytkowa architektura Gdańska w latach 1945-1951. Kształtowanie koncepcji konserwacji i odbudowy”, Wydawnictwo słowo / obraz terytoria, Gdańsk 2012.
Spis treści: Od autora; Wstęp ; I. Obraz zniszczeń zabytkowej architektury Gdańska w 1945 roku: Straty architektury sakralnej, Zniszczenia miejskich budowli publicznych, Zniszczenia kamienic mieszczańskich, Stan średniowiecznych fortyfikacji, Dynamika zniszczeń po zakończeniu działań wojennych; II. Próby ochrony zasobu zabytkowego w 1945 roku: Organizacja administracji cywilnej, Rozpoznanie terenu i szacowanie strat, Misja Jana Borowskiego – delegata Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, Zabezpieczenie wybranych budowli zabytkowych, Nakłady finansowe; III. Formowanie podstaw strategii konserwatorskiej: Wybór zabytków przewidzianych do ochrony, Organizacja i zadania urzędu konserwatorskiego, Plany interwencyjne na 1946 rok, Ochrona zabytków architektury sakralnej, Ochrona zabytkowych budowli miejskich; IV. Projekty odbudowy kościołów; V. Projekty odbudowy i adaptacji budowli miejskich; VI. Urbanistyczne koncepcje zagospodarowania Śródmieścia: Dyskusje dotyczące kierunków odbudowy, Plan zagospodarowania przestrzennego dzielnic staromiejskich, Ukształtowanie wyrazu architektonicznego miasta; VII. Procesy realizacji programu konserwatorskiego: Konserwacja i odbudowa zabytkowej architektury sakralnej, Odbudowa i adaptacja zabytków do pełnienia nowych funkcji; VIII. Koncepcja ochrony zabytkowej architektury Gdańska wobec możliwości realizacyjnych lat 1945-1951: Teoretyczne podstawy powojennych koncepcji odbudowy zabytków architektonicznych, Konserwatorska koncepcja odbudowy zabytków Gdańska, Uwarunkowania systemowe ochrony konserwatorskiej, Realizacja celów konserwatorskich; Zakończenie; Wykaz skrótów; Bibliografia, Indeks osób; Indeks zabytków; Spis ilustracji.
