„W 2018 r. Muzeum Gdańska we współpracy z Instytutem Historii Polskiej Akademii Nauk zorganizowało konferencję poświęconą historii muzeów gdańskich i pomorskich oraz historiografii; cezurą kończącą rozważania był rok zakończenia drugiej wojny światowej” – pisze we wstępie dyrektor Waldemar Ossowski. „Gdańskie i pomorskie muzealnictwo okresu do 1945 r. budzi zainteresowanie. Na ten temat powstaje coraz więcej publikacji o charakterze monograficznym skoncentrowanych na poszczególnych placówkach, jednak brakuje materiałów syntetycznych pozwalających na całościowe spojrzenie na to zjawisko. Zaprezentowane w przygotowanym tomie artykuły stanowią próbę wypełnienia tej luki badawczej”.
„Podzielona na trzy części publikacja” – czytamy w nocie od wydawcy – „zawiera teksty poświęcone gdańskim zbiorom, muzeom pomorskim oraz zagadnieniom historiograficznym. Te ostatnie przypominają dorobek historyków, historyków sztuki – często zapomnianych, a zasługujących na odnotowanie”.
***
„Teraźniejszość przeszłości. Muzealnictwo i historiografia w Gdańsku i na Pomorzu do roku 1945”, red. E. Barylewska-Szymańska, Muzeum Gdańska, Gdańsk 2021.
Spis treści: Wstęp (Waldemar Ossowski); Część 1. Gdańskie muzealnictwo: Muzealna topografia Gdańska w XIX i pierwszych dekadach XX wieku (do roku 1945) (Ewa Barylewska-Szymańska); Nowoczesne muzeum, czyli Muzeum Miejskie i Muzeum Rzemiosła Artystycznego pod dyrekcją Hansa Friedricha Seckera (Magdalena Mielnik); Między rzeczami pięknymi a polityką. Walter Mannowsky i gdańskie Muzeum Miejskie w latach 1922-1938 (Ewa Barylewska-Szymańska); „Bałem się o los dzieł sztuki. [...] Trzeba było uchronić je przed kompletną zagładą”. Profesor Willi Drost – ostatni dyrektor Muzeum Miejskiego w Gdańsku (Iwona Kramer-Galińska); Działalność pracowni fotograficznej gdańskiego Muzeum Miejskiego w świetle zachowanych źródeł archiwalnych (Weronika Grochowska, Sylwia Parais); Hugo Wilhelm Conwentz – organizator i dyrektor Muzeum Prowincji Zachodniopruskiej w latach 1879-1910 (Kinga Alina Langowska); Część 2. Muzea na Pomorzu: Polskie i kaszubskie muzea na Pomorzu Nadwiślańskim przed pierwszą wojną światową (Cezary Obracht-Prondzyński); Idea muzeum w prowincjonalnym mieście pruskim na przykładzie dwóch elbląskich instytucji (1864–1945) (Wiesława Rynkiewicz-Domino); Kształtowanie się zbiorów Muzeum Okręgowego w Toruniu w latach 1861-1945 (Aleksandra Mierzejewska); Najwcześniejsza historia Muzeum Miejskiego w Bydgoszczy (Michał Woźniak); Muzeum Miejskie w Szczecinie (Museum der Stadt Stettin): historia lokalna – historia uniwersalna (Dariusz Kacprzak); Powrót do przeszłości, czyli krótka historia początków stargardzkiego muzealnictwa (Monika Ogiewa-Sejnota); Część 3. Historiografia: Max Bär – historyk i archiwista we własnych wspomnieniach (Marcin Swobodziński); Działalność edytorska historyków gdańskich w XIX wieku (Marcin Grulkowski); Georg Cuny (1857-1939). Docenić niedocenione. Początki badań nad kulturą i sztuką Gdańska (Jacek Kriegseisen); Bernhard Schmid (1872-1947). Kilka uwag o jego działalności na zamku w Malborku (Ryszard Rząd); Eugen von Czihak (1853-1918) i jego badania nad sztuką złotniczą w Prusach Królewskich (Jacek Kriegseisen); Dzieje gospodarcze nowożytnego Gdańska w polskich badaniach okresu międzywojennego (1918-1939) (Edmund Kizik); O autorach.
