Ta praca przenosi nas w świat drzwi, odrzwi, snycerskich dekoracji, okuć, a także wiatrołapów i oszkleń. „Książka dosłownie otwiera… drzwi do przeszłości Gdańska! Bogato ilustrowana monografia oparta na wieloletnich badaniach nad zabytkową gdańską stolarką przybliża czytelnikom jej konstrukcję, dekoracje oraz kolorystykę” – czytamy w nocie od wydawcy. Publikacja jest kontynuacją tematyki wyglądu dawnych budynków Gdańska, którą autorka rozpoczęta w 2016 roku w pracy poświęconej dawnej stolarce okiennej, oszkleniu i okuciom.
Autorka przypomina, że „choć wytwarzanie drzwi w dużym stopniu było związane z rzemiosłami: stolarskim, snycerskim, meblarskim i kowalskim, to ich forma, konstrukcja, dekoracja i kolorystyka, a także architektoniczna oprawa miały istotny wpływ na kompozycję i estetykę elewacji, jak również aranżację wnętrz”.
***
Katarzyna Darecka „Drzwi i wrota w Gdańsku. Od średniowiecza do współczesności”, seria „Res Gedanenses”, Muzeum Gdańska i Politechnika Gdańska, Gdańsk 2024.
Spis treści: Wstęp – Cel i zakres pracy, Metodologia badań, Struktura pracy, Podziękowania; 1. Stan badań nad stolarką drzwiową – 1.1. Polska i niemiecka literatura fachowa opublikowana do 1945 r., 1.2. Polskie piśmiennictwo po 1945 r., 1.3. Źródła i literatura odnoszące się do Gdańska, 1.4. Współczesna literatura obca; 2. Dane ogólne – 2.1. Części składowe drzwi, budowa, rodzaje i dekoracje, 2.2. Historyczny rozwój drzwi na podstawie wybranych przykładów z terenów Europy i Polski; 3. Średniowiecze (XTV-XVI w.) – 3.1. Forma i podziały drzwi, 3.2. Odrzwia, 3.3. Konstrukcja skrzydeł drzwiowych, opierzenia i materiał, 3.4. Dekoracje snycerskie, 3.5. Okucia, 3.6. Kolorystyka i polichromia, 3.7. Inskrypcje; 4. Renesans (lata 30. XVI w.-ok. poł. XVII w.) – 4.1. Forma i podziały stolarki, 4.2. Odrzwia i stolarska oprawa, 4.3. Konstrukcja, materiał, 4.4. Dekoracja i technika wykonania, 4.5. Okucia; 5. Wrota w przejazdach bramnych (XVI-XVHI w.) – 5.1. Forma i podziały, 5.2. Konstrukcja i materiał, 5.3. Okucia, 5.4 Kolorystyka; 6. Barok (2. pot XVII w. - ok. poł. XVIII w.) – 6.1. Forma i podziały stolarki, 6.2. Odrzwia i stolarsko-snycerska oprawa, 6.3. Konstrukcja, materiał ., 6.4. Dekoracja i technika wykonania, 6.5. Okucia, 6.6. Kolorystyka i polichromia; 7. Rokoko (2. poł. XVIII w.) – 7.1. Forma, podziały stolarki, nadświetla, 7.2. Odrzwia i stolarska oprawa, 7.3. Konstrukcja skrzydeł drzwiowych, materiał, 7.4. Dekoracja i technika wykonania, 7.5. Kolorystyka i polichromia, 7.6. Okucia; 8. Klasycyzm (1. poł. XIX w.) – 8.1. Forma, podziały stolarki, nadświetla, 8.2. Odrzwia i stolarska oprawa, 8.3. Konstrukcja skrzydeł drzwiowych, 8.4. Dekoracja i technika wykonania, 8.5. Kolorystyka i polichromia, 8.6. Okucia; 9. Historyzm, eklektyzm i secesja oraz zapowiedź nowych rozwiązań (2. ćw. XIX w. – 2. dekada XX w.) – 9.1. Drzwi zewnętrzne: 9.1.1. Podziały stolarki, nadświetla, odrzwia, 9.1.2. Konstrukcja skrzydeł drzwiowych, materiał, 9.1.3. Forma, dekoracja i technika wykonania (Neogotyckie schematy, Motywy neorenesansowe i neobarokowe, Rozwiązania indywidualne, Dekoracje secesyjne, Neorokokowe wzorce, Inne), 9.2. Drzwi wewnętrzne (forma, konstrukcja, dekoracja), 9.3. Wiatrołapy i stolarskie przegrody, 9.4. Kolorystyka, polichromia, wykończenie powierzchni, 9.5. Okucia, 9.6. Oszklenie, witraże, 9.7. Zmodernizowany historyzm lat ok. 1910-1920, 10. Modernizm i inne trendy (lata ok. 1920-1940) – 10.1 Podziały i konstrukcja, 10.2 Forma i dekoracja, 10.3 Okucia; 11. Wrota w przejazdach bramnych (XIX-XX w.); 12. Dwa oblicza powojennych realizacji: rekonstrukcja i nowoczesność (2. poł XX w.) – 12.1. Historyczne śródmieście, 12.2 Nowa architektura; 13. Ewolucja działań konserwatorskich. Ochrona czy niszczenie? (2. poł. XIX w. – 1 ćw. XXI w.); 14. Związek konstrukcji i dekoracji stolarki drzwiowej z funkcją architektury i jej wnętrz; 15. Porównania i odniesienia do przykładów spoza Gdańska - krótki przegląd; 16. Podsumowanie badań – 16.1. Stolarka: konstrukcja, dekoracja i kolorystyka, 16.2. Okucia, 16.3. Wrota, 16.4. Zakończenie; Wykaz skrótów; Bibliografia; Spis ilustracji; Słowniczek specjalistycznych terminów użytych w książce; Indeks topograficzny.
