Romana Cielątkowska i Piotr Lorens omawiają proces powstania tzw. osiedli socjalnych w Gdańsku w okresie Wolnego Miasta. „W pracy” – piszą autorzy – „uwzględniono wszystkie znaczniejsze zespoły osiedli zlokalizowane w obecnych granicach miasta. Omówiono etapy ich powstawania i związki z rozwojem koncepcji rozbudowy całego układu miejskiego”.
Autorzy stwierdzają też, że rozwój takich osiedli w Gdańsku nie stanowił lokalnej specyfiki, było to wówczas zjawisko obserwowane w większości krajów europejskich. Ale zwracają uwagę, że wart podkreślenia jest fakt, iż procesowi tworzenia nowych osiedli towarzyszyło w naszym mieście opracowanie pierwszego w jego dziejach kompleksowego planu zagospodarowania przestrzennego. „Wzorce dla Gdańska pochodziły z Niemiec, przeważnie również niemieccy architekci byli projektantami poszczególnych zespołów”.
„Gdańsk” – czytamy w podsumowaniu – „jako miasto o wielowiekowej, hanzeatyckiej tradycji, weszło w wiek dwudziesty z »ceglaną« spuścizną kolejnych etapów historii architektury. Architektura socjalna dwudziestolecia międzywojennego kontynuowała więc w pełni estetyczne tradycje miejsca. Polityka komunalna – celowa i przemyślana – stworzyła warunki pozwalające na zwiększenie w opracowywanym okresie ilości mieszkań o ok. 50%, co należy uznać za wielkie osiągnięcie. Dodatkowo, przy wzrastającej liczbie ludności (głównie na skutek procesów migracyjnych), obniżono średnią liczbę osób przypadających na jedno mieszkanie”.
***
Romana Cielątkowska, Piotr Lorens „Architektura i urbanistyka osiedli socjalnych Gdańska okresu XX-lecia międzywojennego”, opracowanie w ramach projektu badawczego Komitetu Badań Naukowych, Gdańsk 2000.
Spis treści: Rozdział 1. Geneza problemu osiedli socjalnych (Romana Cielątkowska, Piotr Lorens); Rozdział 2. Wybrane przykłady osiedli socjalnych w Europie w okresie XX-lecia międzywojennego (Romana Cielątkowska); Rozdział 3. Osiedla socjalne Gdańska na tle tendencji rozwojowych miasta (Piotr Lorens); Rozdział 4. Analiza układów urbanistycznych i form architektonicznych osiedli (Romana Cielątkowska, Piotr Lorens); Rozdzial 5. Wybrane problemy społeczne w opinii mieszkańców osiedli z okresu XX-lecia międzywojennego w Gdańsku (Małgorzata Dymnicka); Rozdział 6. Zagrożenia. Możliwości prewencji i przekształceń (Romana Cielątkowska, Piotr Lorens); Rozdział 7. Podsumowanie (Romana Cielątkowska).
