„Gdańsk, w granicach historycznego Śródmieścia, w tym przede wszystkim Stare i Główne Miasto, był miastem od zarania dziejów. (…) Wszystkie pozostałe dzielnice narodziły się jako wsie lub nawet pojedyncze posiadłości. Ich rozwój do czasu wchłonięcia przez miasto przebiegał rozmaicie”.
Kolejna praca profesora Andrzeja Januszajtisa poświęcona jest gdańskim dzielnicom – ich nazwom i historii. Autor przybliża nie tylko te rejony miasta, które dzisiaj są dużymi i znanymi dzielnicami, ale też wymienia i omawia wiele historycznych, czasem nawet zapomnianych, miejsc i osad, by wspomnieć choćby Rudno, Orlinki, Błonia czy Wieniec.
W odautorskim słowie czytamy: „Obok historycznego rozwoju, wydarzeń i związanych z tymi terenami ludzi interesujące jest także pochodzenie nazw topograficznych i ich przemiany. Ogromna większość nazw na terenie Wielkiego Gdańska narodziła się jako nazwa polska, lub jak kto woli pomorska. Wiele z nich przetrwało, mimo zniemczenia ich postaci. Dobrym przykładem są Piecki. Pierwotny zapis »Byssekir«, oznaczający Biesiekierz, uległ w czasach krzyżackich zniekształceniu na »Pieskersdorf«, później dalszemu na »Pietzkendorf«, co wtórnie spolszczono na Piecki. Dzieje tej nazwy odzwierciedlają w jakimś sensie skomplikowaną historię Gdańska i jego okolic”.
Wydawca (w nocie na okładce) zwraca czytelnikowi uwagę, że „naszą Wielką Ojczyzną jest Polska, ale na co dzień żyjemy w mniejszych i całkiem małych »ojczyznach« – regionach, wsiach, miastach i dzielnicach. Z dnia na dzień rośnie zainteresowanie ich historią. Mieszkając w jakiejś okolicy, chcemy wiedzieć, jak się rozwijała, skąd pochodzi jej nazwa, kto w niej mieszkał przed nami, co w niej było niezwykłego. Książka o dzielnicach Gdańska odpowiada na te pytania. Mapki pozwalają zlokalizować omawiane miejsca w terenie, a ilustracje, w znacznej części archiwalne, przypominają, jak wyglądały w przeszłości. Znając historię lepiej rozumiemy teraźniejszość. Można powiedzieć, że czujemy się bardziej u siebie, co jest szczególnie ważne w Gdańsku. Ta książka pomaga zrozumieć jego historyczną wielokulturowość i czerpać ze starych tradycji wszystko, co było dobre i piękne”.
***
Andrzej Januszajtis „Od Gyddanyzc do Wielkiego Gdańska. Dzielnice Gdańska – nazwy, historia”, Wydawnictwo „Marpress”, Gdańsk 2012.
Spis treści: Od autora; Początki; Stare, Prawe czy Główne; Obszar historycznego Gdańska; Zaludnienie; Stosunki etniczne; Posiadłości ziemskie; Rozwój terytorialny i zaludnienie w XIX i XX wieku; Dzielnice Śródmieścia – Prawe Miasto, Zamczysko, Stare Miasto, Osiek, Stare Przedmieście, Spichlerze, Ołowianka, Długie Ogrody, Rudno, Dolne Miasto, Nowe Ogrody, Grodzisko, Biskupia Górka, Zaroślak, Młode Miasto; Dzielnice poza Śródmieściem – Chełm, Siedlce, Ujeścisko, Suchanino, Piecki, Migowo, Wrzeszcz, Strzyża, Brętowo, Srebrzysko, Niedźwiednik, Oliwa, Jelitkowo, Zaspa, Brzeźno, Nowy Port, Wisłoujście, Ostrów, Przeróbka, Stogi, Krakowiec, Górki, Sobieszewo, Orlinki, Wieniec, Świbno, Przegalina, Płonia, Gęsia Karczma, Stary Dwór, Sienna Grobla, Błonia, Olszynka, Stare Szkoty, Oruńskie Przedmieście, Orunia, Lipce, Święty Wojciech, Maćkowy, Łostowice, Zakoniczyn, Szadółki, Rębowo, Jasień, Kiełpino, Smęgorzyno, Kokoszki, Matarnia, Bysewo, Rębiechowo, Klukowo, Barniewice, Owczarnia, Wysoka, Osowa; Literatura wykorzystana; Literatura uzupełniająca; Spis dzielnic i połaci Gdańska.
