W największym skrócie można powiedzieć: „sto czterdzieści lat temu przekazano wojskom artyleryjskim nowe koszary w Gdańsku-Nowym Porcie. Od tamtego czasu mieszkało w nich wiele tysięcy żołnierzy armii niemieckiej oraz polskiej, a w okresie międzywojennym były domem dla części Polaków przebywających w Wolnym Mieście Gdańsku. Na początku II wojny światowej – największej z wojen w historii świata – stały się miejscem martyrologii tysięcy Polaków, a później służyły za kwaterę żołnierzom Wehrmachtu.
Po wojnie kompleks koszarowy przeszedł ponownie we władanie Polski. Odtąd jego budynki zajmowały jednostki Marynarki Wojennej i Wojsk Ochrony Pogranicza, a dziś służbę pełnią tam funkcjonariusze Straży Granicznej. Ostatnie trzy dekady to w naszym kraju czas wielu zmian, także w strukturach militarnych. Obecnie w Gdańsku nie ma już wojska. Większość koszar przejęły instytucje cywilne, które wykorzystują je do nowych celów” (ze wstępu).
***
Grzegorz Goryński „Niezwykła historia zwykłych obiektów. Historia zamknięta w murach. Koszary w Gdańsku-Nowym Porcie”, Instytut Pamięci Narodowej Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Gdańsk 2022.
Spis treści: Wstęp; Rozdział I – Pruskie wojsko w nowoporckich koszarach; Rozdział II – Życie koszar w okresie międzywojennym – ośrodek polskości; Rozdział III – Hitlerowski obóz – tragiczny czas II wojny światowej; Rozdział IV – Powojenna odbudowa – zalążki Marynarki Wojennej w Nowym Porcie; Rozdział V – Nowi mieszkańcy – czasy Wojsk Ochrony Pogranicza; Rozdział VI – Koszary – Szkołą Specjalistów Morskich WOP w Gdańsku; Rozdział VII – Służba morska WOP – Morska Brygada Okrętów Pogranicza; Rozdział VIII – Nowe czasy, nowy gospodarz – okres Straży Granicznej III RP; Zakończenie.
