 |
Jak pisze Jacek Borkowicz, zbiór opowiadań Käthe Schirmacher, ta „niewielka książeczka, opatrzona czarno-białymi rysunkami Arthura Bendrata, wydana została w 1908 roku z podtytułem » Ein Kinderbuch «, książka dla dzieci. Jednak z pewnością była czymś więcej, skoro ludzie, uchodząc w 1945 roku z płonącego Miasta, zabierali ją ze sobą, wśród niezbędnych rzeczy osobistych, jak najcenniejszą relikwię. Skoro dziś, u schyłku życia, otwierają ją i czytają ze wzruszeniem w miejscach od Gdańska odległych”. Opowiadanka zawdzięczają swoją popularność talentowi literackiemu Käthe Schirmacher: „stworzona przez nią nastolatka widzi swoje miasto tak, jak rzeczywiście widziało je gdańskie dziecko, urodzone na przełomie XIX i XX stulecia. Większość opowieści, w których narratorami są dzieci, napisana została przez udających dzieci dorosłych”.
Käthe Schirmacher (1865-1930) była gdańszczanką. Jej ojciec był znanym kupcem, któremu pod koniec życia zaczęło się gorzej powodzić. W 1895 roku Käthe „obroniła doktorat z romanistyki, co było wówczas wśród kobiet rzeczą wyjątkową. Jej radykalne społecznie poglądy doprowadziły ją do ruchu sufrażystek”. Powoli zdobywała „sławę i uznanie jako niemiecka pisarka”.
Z czasem jej poglądy stały się mocno nacjonalistyczne, bliskie „ubóstwienia ideału Rzeszy wielkoniemieckiej”. „Pisarka stała się jedną z czołowych działaczek Narodowoniemieckiej Partii Ludowej (Deutschnationale Volkspartei, DNVP). W latach 1919 i 1920 była nawet deputowaną tej partii do Zgromadzenia Narodowego w Weimarze. Wybierano ją z okręgu Gdańsk i Prusy Zachodnie. (…) Nie trzeba chyba dodawać, że była żarliwą przeciwniczką odłączenia Gdańska od Niemiec”.
Na szczęście, jej nacjonalizm nie jest zbyt widoczny w „Obrazkach gdańskich”. Może dlatego, że „napisała je sześć lat przed wybuchem I wojny i dziesięć przed upadkiem Cesarstwa, a dopiero oba te wydarzenia zradykalizowały jej poglądy”.
Publikacja ukazuje się jako trzeci tom serii „Biblioteka Pomorska”.
***
Käthe Schirmacher „Obrazki gdańskie”, ilustracje Arthur Bendrat, przekład Wawrzyniec Sawicki, redakcja i posłowie Jacek Borkowicz, Gdański Kantor Wydawniczy, Gdańsk 2017.
Spis treści: Na wydmach w Płoni; Piękne, błękitne morze; Spienione fale; Koty bednarza; Nad Szumiącą Wodą; Latarnik; W składzie drewna; Tartak; Flisacy; Gdzie leży Gdańsk?; Kościół Mariacki; Targ Rybny; Baszta „Patrz do kuchni”; Wielki Młyn; Ulica Długa; W Ratuszu; Złoty człowieczek; Dwór Artusa; Długi Targ; Jetta od Jabłek; Gliniany Pan; W Piwnicy Rady; Dom lekarza; Żydowscy handlarze; Polacy; Ulica Psia; Tragarze worków; Most przy Bramie Wyżynnej; Ulica Świętego Ducha; Dom Angielski; Piper urbs; Klasztor franciszkanów; Ulica Piwna; Zbrojownia; Dom z gankiem; Stary młyn garbarski; Na przedprożach; Rynna; „Świeże frukta!”; Na pokładzie „Wodana”; Maria; Czarni Huzarzy; Wyspa Spichrzów; Stary dom przy Długich Ogrodach; Nad Rozwójką; Tajemnica; Izdebka strażnika wieżowego; Święty Bartosz; Wycinanki; Brama Nizinna; Na Aniołkach; U babci; Stara szkoła; Café Schahnasjan.
