„Region Bałtyku – czytamy w nocie na okładce tej książki – jest przestrzenią efektywnej wymiany. Od czasów prehistorycznych spotykają się tu społeczności przynależące do różnych grup językowych: germańskiej, słowiańskiej, bałtyjskiej i fińskiej. W średniowieczu, a niekiedy dopiero w okresie nowożytnym wyodrębniły się na tych terenach wspólnoty narodowe i państwa. Region ten był zarazem miejscem intensywnej współpracy na wszystkich poziomach życia społecznego i kulturalnego. Tu wykształciły się ponadnarodowe kultury wikingów, Słowian, powstała także Hanza. W XVI i XVII w. obszar ten ulegał procesom niderlandyzacji, a w XX w. sowietyzacji. Tematem tej książki są zatem zróżnicowane formy interakcji ekonomicznych, kulturowych i politycznych na szeroko rozumianych wybrzeżach Bałtyku. Przybliża ona historię tego wciąż rozwijającego się regionu od czasów wikingów aż do wdrażanej współcześnie strategii Unii Europejskiej dla Morza Bałtyckiego”.
***
Michael North „Historia Bałtyku”, przekład Adam Peszke, redakcja naukowa Jörg Hackmann, Niemiecki Instytut Historyczny i Wydawnictwo Neriton, Warszawa 2018.
Spis treści: Przedmowa do polskiego wydania; Dzieje Bałtyku jako historia pisana z wielu perspektyw: o polskim wydaniu „Historii Bałtyku” Michaela Northa (Jörg Hackmann); Wprowadzenie: handel i kultury; Rozdział I. Wikingowie, Słowianie i Bałtowie – Zbliżenie: Wolin, 1. Wikingowie, 2. Słowianie, 3. Bałtowie i Finowie, 4. Handel, 5. Społeczeństwo i kultura; Rozdział II. Działalność misyjna i kolonizacja – Zbliżenie: Eldena, 1. Religia pogańska i misja chrześcijańska, 2. Kolonizacja, 3. Zakładanie miast, 4. Transformacja gospodarcza i asymilacja etniczna; Rozdział III. Hanza i monarchie – Zbliżenie: Lubeka, 1. Hanza, 2. Monarchie i unie, 3. Ludność i społeczeństwo miejskie, 4. Gotyk ceglany i zakładanie uniwersytetów, 5. Literatura i muzyka; Rozdział IV. Reformacja i renesans nordycki – Zbliżenie: Gdańsk, 1. Reformacja jako wydarzenie z zakresu komunikacji społecznej, 2. Integracja z gospodarką światową, 3. Koniunktura na zboże i gospodarka folwarczno-pańszczyźniana, 4. Renesans w regionie Morza Bałtyckiego; Rozdział V. Dominacja szwedzka – Zbliżenie: Sztokholm, 1. Walka o dominium Maris Baltici, 2. Administracja i stany, 3. Niderlandzka dominacja w handlu, 4. Kryzys gospodarki folwarczno-pańszczyźnianej, 5. Niderlandzkie i niemieckie wpływy kulturalne; Rozdział VI. Wzrost znaczenia Rosji – Zbliżenie: Sankt Petersburg, 1. Przekształcenia terytorialne, 2. Stosunki ustrojowe i reforma administracyjna, 3. Hossa handlu bałtyckiego, 4. Kształtowanie się kręgu kultury i komunikacji, 5. Kolekcje sztuki i pałace; Rozdział VII. Nordycki romantyzm – Zbliżenie: Helsinki, 1. Wojny napoleońskie, 2. Nowe formy ustrojowe, 3. Ruchy narodowe, 4. Reformy rolne i uprzemysłowienie, 5. Od społeczeństwa stanowego do klasowego, 6. Bałtyckie światy artystyczne, 7. Bałtycki krajobraz letni; Rozdział VIII. Rewolucje i nowe państwa – Zbliżenie: Ryga, 1. Rewolucja 1905 r., 2. I wojna światowa i niepodległość, 3. Polityka wewnętrzna, 4. Reformy rolne, 5. Przemysł i kryzys, 6. Społeczeństwa i mniejszości, 7. Literatura i architektura, 8. Muzyka, 9. II wojna światowa; Rozdział IX. Sowietyzacja versus państwa opiekuńcze – Zbliżenie: Tallinn, 1. Sowietyzacja regionu bałtyckiego, 2. Kolektywizacja i uprzemysłowienie, 3. Państwo opiekuńcze, 4. Podzielona scena kultury, 5. Upadek i nowy początek,; Rozdział X. Transformacja i integracja z UE – Zbliżenie: Most nad Sundem, 1. Budowa struktur demokratycznych, 2. Transformacja gospodarcza, 3. „Bałtyckie rozszerzenie” Unii Europejskiej, 4. Kooperacja i integracja, 5. Modelowy region bałtycki; Zakończenie; Posłowie do wydania niemieckiego z 2011 r.; Bibliografia; Indeks osobowy; Indeks miejscowości; Zestawienie nazw miejscowości w różnych językach.
