„Klasztor franciszkanów na Przedmieściu został ufundowany w 1419 roku jako trzecia, po dominikanach i karmelitach, placówka zakonów mendykanckich w kompleksie osadniczym średniowiecznego Gdańska. Mimo to bracia mniejsi zdołali wznieść do początku XVI wieku największy kościół klasztorny w mieście, co jest pośrednim świadectwem ich roli w ówczesnym życiu religijnym i społecznym. Kryzys w funkcjonowaniu konwentu nastąpił w okresie rozwoju reformacji. W późniejszym czasie nie zdołano go przełamać, skutkiem czego przełożony kustodii pruskiej zakonu przekazał w 1555 roku klasztor i kościół władzom miasta. Franciszkanie powrócili do niego dopiero w 1945 roku”.
„Książka stanowi próbę całościowego przedstawienia dziejów gdańskiego klasztoru w XV i XVI wieku”. „Stan zachowania źródeł” – pisze we wstępie autor – „wskazuje, że bardzo trudne jest dokładne odtworzenie wszystkich aspektów funkcjonowania konwentu franciszkanów w Gdańsku. W związku z tym poszczególne zagadnienia starano się ukazać na szerokim tle porównawczym dziejów innych konwentów kustodii i całej prowincji zakonnej. Pewnym uzupełnieniem stały się także źródła zakonne o charakterze normatywnym (reguła i konstytucje)”.
***
Rafał Kubicki „Franciszkanie w Gdańsku w XV–XVI wieku”, Wydawnictwo Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2022.
Spis treści: Wstęp: 1. Temat, 2. Stan badań, 3. Źródła, 4. Metoda i konstrukcja pracy; Rozdział 1. Fundacja klasztoru, budowa kościoła i jego miejsce w przestrzeni miasta: 1.1. Uwagi wstępne – ruch franciszkański, 1.2. Zarys topografii sakralnej Gdańska w początkach XV w., 1.3. Prowincja saska i kustodia pruska franciszkanów a Gdańsk, 1.4. Fundacja klasztoru, 1.5. Klasztor franciszkanów w topografii sakralnej Gdańska, 1.6. Budowa oraz wyposażenie kościoła i klasztoru; Rozdział 2. Organizacja i funkcjonowanie konwentu: 2.1. Organizacja wewnętrzna – funkcje i urzędy, 2.2. Pieczęcie zakonne gwardiana, konwentu i kustosza, 2.3. Rola klasztoru w ramach prowincji saskiej i kustodii pruskiej, 2.4. Studia zakonników, 2.5. Biblioteka klasztorna i działalność pisarska zakonników; Rozdział 3. Klasztor a otoczenie społeczne: 3.1. Działalność duszpasterska i związki z mieszczaństwem, 3.2. Bractwa i cechy, 3.3. Aktywność poza miastem; Rozdział 4. Kryzys życia zakonnego i upadek fundacji: 4.1. Rozwój reformacji i kryzys wewnętrzny w klasztorze, 4.2. Kustosz Aleksander Svenichen, 4.3. Losy byłych zakonników, 4.4. Upadek fundacji, 4.5. Próby odzyskania kościoła i klasztoru; Zakończenie; Załączniki źródłowe: Załącznik 1. Wybrane dokumenty dotyczące franciszkanów w Gdańsku, Załącznik 2. Wykaz kustoszy kustodii pruskiej oraz gwardianów i franciszkanów związanych z klasztorem w Gdańsku, Załącznik 3. Zapisy testamentowe na rzecz franciszkanów w Gdańsku w testamentach mieszczan, Załącznik 4. Wykaz obecnie zaginionych, oryginalnych dokumentów i listów zgromadzonych w fascykule Archiwum Państwowego w Gdańsku 300, 37a, Nr. 15, wzmiankowanych w edycjach L. Lemmensa, Załącznik 5. Pieczęcie gwardiana i konwentu franciszkanów w Gdańsku, pieczęć kustosza kustodii pruskiej i ministra prowincjalnego prowincji saskiej; Ilustracje.
