Brak dbałości o jakość powietrza niesie za sobą szereg konsekwencji. Z jednej strony należy pamiętać jak zanieczyszczenia w powietrzu wpływają na zdrowie, ale z drugiej należy również mieć świadomość jak duży wpływ ma każdy człowiek na jakość powietrza i możliwość jego poprawy. Wiele osób nie podejmuje wysiłku w celu ograniczenia własnej emisji zanieczyszczeń do powietrza, np. zakupu jeśli jest to ekonomicznie możliwe lepszego paliwa do ogrzewania, rezygnacji w niektórych sytuacjach z podróży samochodem osobowym, utrzymywania przewodów kominowych i kotłów w dobrym stanie technicznym, rezygnacji z palenia odpadów zielonych, itp. Bardzo drastycznym przykładem braku wiedzy i świadomości jest spalanie odpadów w paleniskach domowych. Jednym z aspektów takiego postępowania jest łamanie prawa, zgodnie z art. 30.1 ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. z 2016 r., poz. 1987) spalanie odpadów poza wyznaczonymi instalacjami jest zakazane, natomiast zupełnie innym są negatywne konsekwencje zdrowotne takiego postępowania. Spalanie śmieci w nieodpowiednich warunkach, w nieodpowiednich instalacjach powoduje, że do powietrza w dużych ilościach dostają się nie tylko pyły zawieszone, tlenki azotu, siarki i inne typowe dla spalania zanieczyszczenia, ale również dioksyny, furany, rakotwórcze WWA, metale ciężkie i inne. Zanieczyszczenia z kominów kotłów domowych wyprowadzane są blisko powierzchni ziemi i bardzo często (w wyniku słabego przewietrzania) pozostają na tych wysokościach, a więc mieszkańcy domów, którzy spalają odpady bardzo często oddychają powietrzem, które zanieczyścili bardzo niebezpiecznymi dla zdrowia związkami. Co ciekawe, spalanie odpadów w kotłach domowych przez wielu ludzi nie jest postrzegane jako groźne dla zdrowia, ale spalanie odpadów w przystosowanych do tego instalacjach (spalarniach odpadów), które posiadają odpowiednie zabezpieczenia przed wydostawaniem się zanieczyszczeń do środowiska, budzi ogromny sprzeciw społeczeństwa.
Do głównych przyczyn występowania wysokich stężeń zanieczyszczeń w powietrzu zalicza się również użytkowanie starych niskosprawnych pieców oraz nieprawidłowe spalanie.
Każdy obywatel może we własnym zakresie podejmować działania ograniczające emisję substancji do powietrza.
W budynkach mieszkalnych powinny być instalowane nowoczesne piece, spełniające wymagania dla kotłów w zakresie granicznych wartości emisji wskazane w Rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe (Dz U. z 2017 r., poz. 1690). W źródłach na paliwa stałe mieszkańcy powinni stosować paliwo dobrej jakości. Jeśli jednak istnieją możliwości techniczne, źródła na paliwa stałe powinny być wymieniane na źródła gazowe lub na sieć ciepłowniczą – są to najbardziej przyjazne środowisku sposoby ogrzewania. W mieście Gdańsk istnieje program dofinansowania do wymiany źródeł ciepła prowadzony przez Wydział Środowiska Urzędu Miejskiego. Dodatkowe informacje można znaleźć pod poniższymi adresami:
https://bip.gdansk.pl/urzad-miejski/Dotacja-na-zamiane-ogrzewania-weglowego-na-ogrzewanie-z-zastosowaniem-kotlow-retorowych-na-ekogroszek-lub-pellety-w-budynkach-mieszkalnych-jednorodzinnych-w-tym-blizniaczych-i-szeregowych-w-przypadku-braku-mozliwosci-podlaczenia-nieruchomosci-do-miejskiej-sieci-cieplowniczej-lub-gazowej,a,67195
https://bip.gdansk.pl/urzad-miejski/Dotacja-na-zamiane-ogrzewania-weglowego-na-ekologiczne-elektryczne-gazowe-podlaczenie-do-miejskiej-sieci-cieplowniczej,a,44983
Podłączenie do sieci na terenie Gdańska promuje również Grupa GPEC: https://zmienogrzewanie.pl/
Ponadto przy instalacji lub wymianie źródeł ciepła należy zwracać uwagę, aby wielkość kotła była dostosowana do zapotrzebowania na ciepło budynku. Przewymiarowane źródła powodują zwiększoną emisję zanieczyszczeń do atmosfery.
Jeżeli nie ma możliwości wymiany źródeł ciepła należy pamiętać o zasadach czystego spalania węgla, które zostały opublikowane przez Ministerstwo ochrony Środowiska w specjalnym poradniku.
Ważne są także działania polegające na termomodernizacji budynków mieszkalnych. Poprawa efektywności energetycznej budynku przyniesie nie tylko wymierne efekty ekonomiczne w postaci obniżenia kosztów ogrzewania, ale także będzie skutkować redukcją emisji zanieczyszczeń.
Bardzo ważne jest, aby nie spalać w kotłach domowych śmieci, odpadów, lakierowanych elementów drewnianych czy mokrego drewna. Nie należy także palić liści oraz innych odpadów zielonych z przydomowych ogródków.
Jeżeli w budynku zamontowany jest kominek opalany drewnem i nie jest on jedynym źródłem ogrzewania pomieszczeń, należy ograniczyć jego używanie w sytuacjach, gdy prognozowane są podwyższone stężenia zanieczyszczeń.
W przypadku źródeł komunikacyjnych jednym z łatwiejszych sposobów na ograniczenie uciążliwego zanieczyszczenia powietrza jest rzadsze używanie samochodów. Mieszkańcy mogą korzystać z transportu publicznego, a na krótkich trasach poruszać się rowerem lub pieszo.
