 |
W ramach serii „poczet władców”, wydawanej przez Wydawnictwo Poznańskie, w której prezentowane są najciekawsze biografie polskich królów i książąt, ukazała się praca poświęcona Świętopełkowi Gdańskiemu. O XIII-wiecznej polityce i XIII-wiecznym Pomorzu pisze Marek Smoliński, profesor Uniwersytetu Gdańskiego.
„Świętopełk to »syn nikczemności i zatracenia« albo książę »szlachetny, mądry i silny w boju«. Te dwie skrajne opinie – czytamy w okładkowej nocie – pozostały w pamięci jemu współczesnych i dobrze określają tego pomorskiego księcia. Pierwszą z nich stworzyła tradycja związana z przeciwnikami Świętopełka – krzyżakami i książętami polskimi, jednak to dzięki walkom z nimi Świętopełk zyskał u potomnych przydomek »wielkiego«. Książę gdański toczył je za pomocą sprawnych oddziałów pomorskich i posiłków dostarczanych mu przez plemiona pruskie. Druga opinia powstała w Gdańsku, przy intelektualnych centrach, jakie stanowiły założone przez niego klasztory męskie i żeńskie”.
Autor wyraża przekonanie, że „Świętopełk jest też bardzo ważnym władcą, kładącym historyczne podwaliny kształtowania się świadomości lokalnej Pomorzan i Kaszubów. Mimo wątpliwości co do pochodzenia i statusu Sobiesławiców Świętopełk (a potem Mściwoj II) byli jedynymi władcami spoza dynastii piastowskiej, którzy rządzili częścią Korony Polskiej (obszaru równemu terenom kościelnie podlegającym arcybiskupstwu gnieźnieńskiemu). Resztą ziem polskich władali książęta im »przyrodzeni«, a więc Piastowie wywodzący się od synów Bolesława Krzywoustego. Do wymarcia Sobiesławiców w 1294 roku teren ten (choćby z tytułu posiadania własnej dynastii) był na skalę średniowiecznej Polski wyjątkowy i niepowtarzalny”.
Świętopełk – jak pokazuje autor tej biografii – wyróżniał się wśród innych książąt dzielnicowych „szerokimi horyzontami politycznymi, sięgającymi często poza kraj Piastów. Dzięki nim mógł podjąć decyzję o niezależności od Polski. Prowadzona przez niego polityka dynastyczna (jego małżeństwo z księżniczką niemiecką Ermengardą, ślub syna Mściwoja II z Wettynówną) pokazała, że bardzo dobrze odnalazł się w systemie aliansów i sojuszy wiążących trzynastowiecznych europejskich feudałów”.
***
Marek Smoliński, „Świętopełk Gdański”, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2016.
Spis treści: R.I – Pochodzenie i znaczenie rodu Sobiesławiców, R. II – Ku politycznej samodzielności, R. III – Pełnia władzy, R. IV – Wojny koalicyjne 1242-1258.
