Bezpośrednią podstawą prawną do przeprowadzenia konsultacji społecznych, dyskusji publicznych i włączania społeczeństwa w podejmowanie decyzji w samorządzie są przepisy następujących ustaw:
- jeśli chodzi o konsultacje społeczne z mieszkańcami:
- ustawa o samorządzie gminnym z 8 marca 1990 roku
- ustawa o samorządzie powiatowym z 5 czerwca 1998 roku
- ustawa samorządzie wojewódzkim z 5 czerwca 1998 roku
- jeśli chodzi o konsultacje społeczne z organizacjami pozarządowymi:
- ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie z 24 kwietnia 2003 roku.
Zasady konsultowania projektów aktów prawa lokalnego z organizacjami pozarządowymi muszą być obligatoryjnie zawarte w stosownej uchwale jednostki terytorialnej (ustawa o działalności pożytku, art. 5 ust. 5). Wymóg ten może być zrealizowany przez zawarcie tych zasad w rocznym lub w wieloletnim programie współpracy.
O konsultacjach mowa jest także m.in. w przepisach: 1) Ustawy z 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, 2) Ustawy z 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym, 3) Ustawy z dnia 3 października 2008r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.
W Gdańsku, podobnie jak w wielu miastach, przyjęta została dodatkowo uchwała regulująca szczegółowe zasady dotyczące uruchamiania i prowadzenia procesów konsultacyjnych na terenie miasta, w tym m.in. określająca prawo do inicjowania konsultacji oraz minimalne wymagania odnośnie przebiegu każdych konsultacji (czas trwania, sposób informowania, metody zbierania opinii i dostarczania uczestnikom informacji zwrotnej).
Pełen tekst uchwały poniżej.
