Uwarunkowania urbanistyczne
Jednostka pomocnicza Śródmieście wchodzi w skład dzielnicy urbanistycznej Śródmieście. Swoimi granicami obejmuje najstarszą część miasta i wyraźnie wyróżnia się w strukturze przestrzennej całego Gdańska. Jest to obszar ograniczony od północy terenami postoczniowymi i Martwą Wisłą, od południa i wschodu - Opływem Motławy, a od zachodu – ulicami: Dąbrowskiego, Powstańców Warszawskich, Pohulanka i terenami zieleni na Biskupiej Górce.
Poszczególne jednostki historyczne Śródmieścia różnią się pomiędzy sobą pod względem występujących form zabudowy. Położone centralnie Główne Miasto odbudowano ze zniszczeń po II wojnie światowej, zachowując historyczną strukturę zabudowy kwartałowej rozdzielonej wąskimi ulicami. Pozostałe fragmenty Śródmieścia: Stare Miasto, Stare Przedmieście, Długie Ogrody, Dolne Miasto, Nowe Ogrody, także znacznie zniszczone w czasie wojny, zabudowano współczesnymi obiektami, często blokami mieszkaniowymi o modernistycznym – nieadekwatnym do tradycji miejsca – układzie. Najwięcej obiektów historycznych struktur urbanistycznych zachowało się na Dolnym Mieście.
Obecnie Śródmieście jest dzielnicą mieszkaniowo-usługową. Tu kumulują się najważniejsze atraktory: zabytki oraz liczne obiekty o charakterze metropolitalnym i ogólnomiejskim – jak urzędy oraz instytucje kultury i sztuki. Jest to ważny obszar inwestycyjny w ramach Centralnego Pasma Usługowego (CPU). Powstają nowe obiekty kultury o randze metropolitalnej jak Europejskie Centrum Solidarności, Gdański Teatr Szekspirowski oraz Muzeum II Wojny Światowej. Nowa zabudowa mieszkaniowa i usługowa realizowana jest na Wyspie Spichrzów oraz pomiędzy ulicami Stara Stocznia i Wałową. W sąsiedztwie nowego przystanku SKM Gdańsk Śródmieście, na obszarze Targu Siennego i Targu Rakowego powstaje kompleks handlowo-usługowy Forum Gdańsk. Niezagospodarowane pozostają jeszcze obszary w południowej części Wyspy Spichrzów oraz na Dolnym Mieście – tereny dawnej fabryki opakowań blaszanych (tzw. Blaszanka) oraz zlikwidowanej zajezdni tramwajowej.
Obszarem najbardziej reprezentacyjnych przestrzeni publicznych Gdańska jest Główne Miasto. Regularnie wzrasta tu liczba ulic przeznaczonych wyłącznie dla pieszych. Ważną rolę w strukturze przestrzeni publicznych odgrywają nabrzeża przepływających przez Śródmieście rzek: Motławy wraz z opływem, Kanału Raduni oraz – okalającej dzielnicę od północy – Martwej Wisły. Obecnie jedynie część nabrzeży jest zagospodarowana i funkcjonuje jako bulwary nadwodne. Duży udział zieleni i potencjał rekreacyjny mają fragmenty dawnych fortyfikacji po zachodniej stronie Śródmieścia Historycznego – Góra Gradowa i Biskupia Górka. Zrewitalizowany Fort Góry Gradowej to fragment dawnych obwarowań miejskich, na których w ostatnich latach urządzono park poforteczny, a w zaadaptowanych obiektach architektury militarnej – Centrum Hewelianum.
Kierunki rozwoju
W dzielnicy Śródmieście kontynuowany będzie dotychczasowy kierunek przeobrażeń funkcjonalno-przestrzennych uwzględniający ochronę dziedzictwa kulturowego tego obszaru oraz walory jego nadwodnego położenia. Najistotniejszymi działaniami służącymi poprawie wizerunku Śródmieścia będą kontynuowane – toczące się już - procesy przekształceń, takie jak dokończenie odbudowy Głównego Miasta czy Wyspy Spichrzów. Planuje się zabudowę mieszkaniowo-usługową na niezagospodarowanych terenach poprzemysłowych (Polski Hak, tzw. Blaszanka czy dawne zakłady mięsne przy Angielskiej Grobli). W ramach Centralnego Pasma Usługowego będą rozwijać się reprezentacyjne usługi, np. kompleks kulturalny na Starym Mieście składający się z nowych obiektów (Domu Daniela Chodowieckiego i Güntera Grassa oraz Muzeum Gdańska) oraz istniejących instytucji (Muzeum II Wojny Światowej oraz Muzeum Poczty Polskiej).
Na obszarze Targu Siennego i Targu Rakowego, w centrum handlowo-usługowo-administracyjnym Forum Gdańsk (zespolonym z węzłem integracyjnym Śródmieście) powstanie także nowy obiekt kultury – Centrum Kunszt Wodny oraz przestrzeń publiczna na przedłużeniu historycznej Drogi Królewskiej. Nowym elementem w Śródmieściu będzie budowa trasy tramwajowej w ulicy Podwale Staromiejskie, która poprawi dostępność do Głównego i Starego Miasta, zapewniając jednocześnie wygodne powiązanie tego rejonu z obszarami rozwojowymi na Młodym Mieście.
Rewitalizacja obszarów zdegradowanych na Dolnym Mieście, Starym Przedmieściu i Biskupiej Górce w ramach Gminnego Programu Rewitalizacji przyczyni się do poprawy warunków zamieszkania, prowadzenia działalności gospodarczej, a także pozytywnie wpłynie na wizerunek terenów położonych w Śródmieściu. Planuje się rozwój funkcji sportowo-rekreacyjnych na Biskupiej Górce oraz dalszą rozbudowę funkcji kulturalno-edukacyjnych na Górze Gradowej, realizowanych w rekonstruowanych obiektach historycznych fortyfikacji wraz z wykonaniem kolejki linowej.
Przewiduje się powstanie nowych inwestycji związanych z ożywieniem dróg wodnych: nowe mariny na kanale Na Stępce oraz na Nowej Motławie (na południe od Mostu Stągiewnego) oraz przebudowę konstrukcji mostów na Motławie na zwodzone, co ułatwi żeglugę. Przewiduje się możliwość cumowania pływających jednostek usługowych lub mieszkalnych (o ograniczonych gabarytach) przy wybranych nabrzeżach wód śródlądowych (Nowa Motława i Kanał na Stępce) i wewnętrznych wód morskich (północny odcinek Motławy, Martwa Wisła).
Środowisko
obszary i obiekty objęte ochroną
- 2 użytki ekologiczne (Prochownia pod Kasztanami, Fort Nocek
- 16 pomników przyrody
tereny wskazane do ochrony
- 1 teren proponowany do ochrony w formie użytku ekologicznego
Powierzchnia pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego [%]
- 91,1
Inżynieria
Zapewniony dostęp do wszystkich sieci inżynieryjnych. Odprowadzenie wód opadowych głownie systemem grawitacyjnym. Na obszarze zlokalizowane są dwie pompownie: P1 oraz P2, tłoczące wody do Nowej Motławy.
Opracowanie: Biuro Rozwoju Gdańska