Śródmieście zajmuje obszar historycznych jednostek:
Głównego Miasta: to obecnie reprezentacyjna dzielnica historyczna Śródmieścia. W XIV wieku miejsce odradzania się życia miejskiego. Zajmowało obszar między Podwalem Staromiejskim i Targiem Drzewnym na północy a Starym Przedmieściem (do Podwala Przedmiejskiego) na południu, na wschodzie dochodząc do Motławy, na zachodzie obejmując odcinki obecnej Wałów Jagiellońskich i ul. Okopowej. Najstarsze osadnictwo Głównego Miasta (ślady odkryte pod Ratuszem Głównego Miasta), sięgające X wieku, w 2. połowie XX wieku utożsamiane było początkowo z najstarszym miastem na prawie lubeckim. Badania archeologiczne przełomu XX/XXI wieku dowiodły, że osadnictwo było niewielkie przestrzennie, nie dochodziło do Motławy i nie przekraczało obecnej ul. Chlebnickiej. Dzielnica uległa w 1945 zniszczeniu w 95 proc. Rozpoczęta w roku 1948 odbudowa zespołu urbanistycznego. Ciąg ul. Długiej i Długiego Targu z przedłużeniem na Długie Ogrody (tzw. Droga Królewska) uznano za najbardziej monumentalną oś urbanistyczną europejskiego średniowiecza.
Starego Miasta: obecnie obszar między Podwalem Staromiejskim do ul. Wałowej i od Podwala Grodzkiego do Zamczyska i dolnego odcinka Motławy. Pod obecną nazwą od około 1368 roku, potwierdzoną od 1374. Kształtowało się od 2. połowy XII wieku wraz z napływem do Gdańska żeglarzy, kupców i rzemieślników, głównie z Lubeki i Westfalii. Południową granicę zwartego osadnictwa wyznaczał Potok Siedlecki oraz osada na tzw. Kępie Dominikańskiej z kościołem św. Mikołaja. Dla przybyszy wzniesiono w latach 80. XII wieku kościół św. Katarzyny. W 1227 roku funkcjonowała tam gmina niemiecka (głównie kupców z Lubeki), w początku roku 1227 wzmiankowani byli burgenses (mieszczanie) gdańscy.
Młodego Miasta: (Jungstadt), założone przez Krzyżaków na prawie chełmińskim, istniało w latach 1380–1455. Początkowo traktowane było przez Krzyżaków i mieszkańców Głównego Miasta i Starego Miasta jako miasto kooperujące w ramach zespołu osadniczego. Dopiero podczas narastania konfliktu miast pruskich z Krzyżakami uwypuklono jego konkurencyjny względem Głównego Miasta charakter. Strefa osadnicza Młodego Miasta Gdańska była położona nad Wisłą na obszarze późniejszego Szańca Wapiennego (fortyfikacje) i pochylni Stoczni Schichaua (obecnie ul. Jana z Kolna). Granicą patrymonium ze Starym Miastem był Rów Gnilny (obecnie ulice Gnilna i Aksamitna), wykopany po roku 1402, w dolnym biegu łączący się z Kanałem Raduni, wpadającym bezpośrednio do Wisły. Nazwa Jungstadt używana była na określenie terenów na północy od Starego Miasta jeszcze w XVII wieku, następnie przeszła na założone w 2. połowie XVII wieku między Szańcem Wapiennym a Starym Miastem składy drewna.
Dolnego Miasta: południowo-wschodnia część historycznego Gdańska. Od zachodu ograniczone Nową Motławą od południa i wschodu fortyfikacjami bastionowymi, od północy Szkocką Groblą. Początkowo obszar łąkowy, nabyty między rokiem 1338 a 1341 przez Główne Miasto. W początku XVII wieku miejsce wypasu bydła i trzody mieszkańców Długich Ogrodów. Przechodziła tu droga (wygon), biegnąca orientacyjnie po linii obecnych ulic: Szopy – Toruńska – Kurza – Reduta Wyskok. Z chwilą zagrożenia Gdańska w efekcie wojen polsko-szwedzkich do 1636 roku otoczone nowoczesnymi fortyfikacjami (Śluza Kamienna), które w konsekwencji spowodowały wejście Dolnego Miasta w skład historycznego Gdańska. Dolne Miasto zajmuje od założenia powierzchnię około 55 ha. Ponadto: Spichlerzy, Osieka, Zamczyska, Starego Przedmieścia, Wiadrowni, Długich Ogrodów i tzw. Dzieł Zewnętrznych (Nowe Ogrody, Biskupia Górka, Zaroślak, Piaskownia, Grodzisko, część Młodego Miasta).
