Uwarunkowania urbanistyczne
Jednostka pomocnicza Oliwa położona jest na górnym tarasie; większą jej część zajmują lasy Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego. W części wschodniej jednostki, na styku z lasami TPK, występują rozległe tereny o charakterze rekreacyjno-wypoczynkowym: Dolina Radości z Potokiem Oliwskim i stawami oraz Dolina Leśnego Młyna z Gdańskim Ogrodem Zoologicznym. Pozostała, wschodnia, część jednostki jest silnie zurbanizowana i bardzo różnorodna. W jej strukturze przestrzennej wyodrębnić można zespoły zabudowy o bogatej historii i silnej tożsamości lokalnej, a także nowoczesne struktury związane z nauką i biznesem, tworzące silne centrum usługowe o znaczeniu metropolitalnym.
Stara Oliwa to historyczne serce jednostki, w której dominują zabytkowe zespoły mieszkalne i usługowe, w tym założenie zespołu pocystersko-katedralnego o znaczeniu ponadregionalnym (uznane za pomnik historii).
W nowoczesnej części jednostki, nazywanej Nową Oliwą, dominują budynki i zespoły zabudowy współczesnej o charakterze usługowym. Znajdują się tu usługi o znaczeniu miejskim i metropolitalnym związane ze szkolnictwem wyższym, biznesem i sportem, skupiające najwięcej miejsc pracy w Gdańsku. Są to kampusy Uniwersytetu Gdańskiego oraz Akademii Wychowania Fizycznego i Sportu, kompleksy biurowe – Alchemia i Olivia Business Centre (z najwyższym budynkiem biurowym w trójmieście – Olivia Star) oraz budynek widowiskowo-sportowy Hala Olivia (z 1972 roku), który ze względu na wyjątkowe walory architektoniczne, został uznany za dobro kultury współczesnej.
Kierunki rozwoju
W strukturach zabytkowych i uwarunkowanych kulturowo zabudowa będzie realizowana na warunkach konserwatorskich, w nawiązaniu do przesłanek historycznych. W strategicznym dla miasta obszarze – Nowej Oliwie – możliwe będą dalsze przekształcenia funkcjonalno-przestrzenne, w ramach których przewiduje się większą liczbę mieszkańców, intensywne formy zabudowy i atrakcyjne przestrzenie publiczne.
Gdański Ogród Zoologiczny będzie realizował zamierzenia rozwojowe, pozostając główną dominantą funkcjonalną na granicy TPK. Kontynuowana będzie również inicjatywa zagospodarowania wejść do lasów na styku z terenami zurbanizowanymi: wejścia nr 1 – Staw Młyński i wejścia nr 2 – Dwór I. Zagospodarowanie tych miejsc pozwoli na zminimalizowanie nadmiernego i rozproszonego ruchu turystycznego na obszarach leśnych oraz udostępnienie mieszkańcom nowych atrakcyjnych terenów rekreacyjnych.
W korytarzu Potoku Oliwskiego planowane jest utrzymanie funkcji retencyjnych oraz rekreacyjno-przyrodniczego charakteru otoczenia.
Realizacja planowanej od lat trasy, tzw. Nowej Spacerowej, z tunelem pod Pachołkiem uwolni zabytkową część Starej Oliwy od nadmiernego ruchu samochodowego, dając szansę na przekształcenie ulicy Opata Rybińskiego w atrakcyjną przestrzeń publiczną.
Środowisko
Przeważająca część dzielnicy położona jest w strefie krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej, na terenie o urozmaiconej rzeźbie, z licznymi głęboko wciętymi dolinami potoków: Oliwskiego i jego dopływów – Zajączkowskiego, Czystej Wody, Prochowego, Rynarzewskiego. Najszerszy fragment głównej doliny znajduje się w rejonie ujścia Potoku Rynarzewskiego do Potoku Oliwskiego – między ulicami Karwieńską, Spacerową, Bytowską i Kwietną; tworzy on nieckę otoczoną z trzech stron wzgórzami morenowymi. W tej części doliny zidentyfikowano kilka miejsc zimowania nietoperzy.
Dolina Potoku Oliwskiego wskazana została jako ważne błękitno-zielone pasmo, pełniące istotną rolę ekologiczną i odpowiadające za utrzymanie powiązań przyrodniczych między lasami TPK a innymi terenami zieleni w mieście oraz wodami Zatoki Gdańskiej.
Niemal cały fragment dzielnicy położony w strefie krawędziowej włączony został do Ogólnomiejskiego Systemu Terenów Aktywnych Biologicznie (OSTAB). Ponadto układ OSTAB obejmuje zieleń występującą wzdłuż Potoku Oliwskiego, w tym Park Oliwski. Wzdłuż ulicy Wita Stwosza poprowadzono ciąg łączący OSTAB.
Wschodnie, zabudowane, fragmenty dzielnicy położone są w obrębie dolnego tarasu.
Obszary i obiekty objęte ochroną:
- rezerwat przyrody Źródliska w Dolinie Ewy, fragment Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego
- obszar Natura 2000 Bunkier w Oliwie PLH220055, będący jednocześnie użytkiem ekologicznym pod nazwą Oliwskie Nocki
- trzy użytki ekologiczne: Dolina Czystej Wody, Traszka Górska w Żwirowni, Ropuszy Staw przy Dworze III
- 57 pomników przyrody, w tym 14 pomników grupowych i jeden powierzchniowy
Tereny wskazane do ochrony:
- osiem terenów cennych przyrodniczo, wskazanych do objęcia ochroną w formie użytków ekologicznych: Liliowe Zbocze Pachołka, Zbiornik w ZOO, Oliwskie Łęgi, Dolina Elfów, Ropuszy Staw przy Dworze I, Łęgi w Dolinie Radości, Żebrowiec Doliny Radości, Dolina Radości przy Drodze Węglowej
- istniejący użytek ekologiczny Dolina Czystej Wody wskazany do powiększenia
Powierzchnia pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego [%]
32,5
Inżynieria
Zapewniony dostęp do wszystkich sieci inżynieryjnych. Przez obszar przepływa Potok Oliwski z dopływami, potokami: Zajączkowskim (z ujęciem wody Dolina Radości), Czystej Wody, Prochowym i Rynarzewskim oraz siedmioma zbiornikami pocysterskimi. Odprowadzenie wód opadowych systemem grawitacyjnym, z lokalnym wspomaganiem mechanicznym. Planuje się rozbudowę systemu retencji, ze szczególnym naciskiem na zachowanie naturalnych walorów terenu.
Opracowanie: Biuro Rozwoju Gdańska