Historia dzielnicy

Jednostka pomocnicza Gdańska granicząca od północy z miastem Sopotem. Początkowo miejsce przeznaczone przez Sambora I na założenie funkcjonującego oficjalnie od roku 1186 klasztoru cystersów. Nazwa symboliczna (oliva – drzewko oliwne), nadana przez zakonników. W roku 1577 zniszczona podczas napadu wojsk gdańskich w okresie wojen miasta z królem polskim Stefanem Batorym. W 1610 w centrum wsi, naprzeciw bramy klasztornej (Dom Bramny, klasztor cystersów w Oliwie), zbudowano wielką karczmę (Stary Rynek Oliwski 7). W XVI i XVII wieku nad Potokiem Oliwskim i dopływami powstały co najmniej 23 zakłady przemysłowe, a przy części z nich powstały później rezydencje właścicieli. W połowie XVII po zachodniej stronie traktu z Oliwy do Strzyży (obecna ul. Polanki) powstało 7 dworów. W 1. połowie XVIII wieku prawdopodobnie powstało tu kilka barokowych dworków, wieś liczyła wówczas około 500 mieszkańców. W roku 1807 wieś należała do I Wolnego Miasta Gdańska. W 1882 roku zbudowano murowaną wieżę widokową na wzgórzu Karlsberg (Pachołek) w miejscu dawnego pawilonu widokowego.
W roku 1900 zamieszkiwało w Oliwę 6,5 tysiąca osób, a w 1907 – ponad 9 tysięcy. Od 1 VII 1926 Oliwa została przyłączona do Gdańska. Podczas II wojny światowej w latach 1941–1945 przy Siódmym (VII) Dworze funkcjonował obóz jeniecki. W 1942 roku naprzeciw głównego wejścia do parku powstała pętla linii tramwajowej Śródmieście - Oliwa. W kwietniu 1945 otwarto urząd pocztowy przy ul. Polanki 130, rozpoczęło działalność gimnazjum i liceum (V Liceum Ogólnokształcące) oraz pomaturalne Pedagogium (od 1946 Wyższa Szkoła Pedagogiczna). W lipcu 1945 uruchomiono pierwsze powojenne kino w Gdańsku: Polonia, następnie Delfin (przy ul. Armii Radzieckiej, obecnie ul. Opata Rybińskiego). Przy ul. Obrońców Westerplatte 34 znalazła siedzibę pierwsza lokalna polska administracja, dążąca do nadania Oliwie statusu odrębnego miasta, a stojący na jej czele Jan Wojnarski uważany był za oliwskiego burmistrza.
1 V 1954 utworzono ogród zoologiczny. W latach 1952–1956 w północnej części Oliwy powstał zespół obiektów sportowych: w 1957 otworzono Studium Nauczycielskiego Wychowania Fizycznego. W roku 1972 oddano do użytku Halę Widowiskowo-Sportową „Olivia”, od 1970 - w południowej części, między ul. Wita Stwosza, ul. Bażyńskiego i al. Grunwaldzką znajduje się kampus uniwersytecki, siedziba Uniwersytetu Gdańskiego.