Milowy krok ku Europejskiemu Centrum Solidarności

Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Kazimierz Michał Ujazdowski w czasie pobytu w Gdańsku, złożył swój podpis pod listem intencyjnym, zapowiadającym utworzenie instytucji kultury Europejskie Centrum Solidarności. List podpisali również Paweł Adamowicz, prezydent Gdańska, Jan Kozłowski, Marszałek Województwa Pomorskiego, Bogdan Lis, prezes Fundacji Solidarności oraz Janusz Śniadek, przewodniczący NSZZ ?Solidarność?.

- Europejskie Centrum Solidarności w Gdańsku, znalazło się wśród czterech priorytetowych projektów, na sporządzonej przez Ministerstwo Dziedzictwa i Kultury Narodowej liście. Projektowi przychylny jest zarówno Prezydent RP jak i Prezes Rady Ministrów, z którymi rozmawiałem na ten temat - powiedział minister K. M. Ujazdowski. - Nie ma ryzyka, że zabraknie podstaw finansowania projektów. Sam wniosek należy jednak przygotować profesjonalnie - dodał minister Ujazdowski.

- Dzisiejsza uroczystość, to krok milowy ku powołaniu Europejskiego Centrum Solidarności, jako instytucji kultury. Mam nadzieję, że dzięki pomocy Rządu, samorządu Województwa Pomorskiego, NSZZ ?Solidarność?, Fundacji ?Solidarności? i wszystkich, którym droga jest idea upamiętnienia dorobku ruchu społecznego, jakim była ?Solidarność?, pierwsi zwiedzający wejdą do ECS-u już 31 sierpnia 2010 roku - powiedział Paweł Adamowicz, prezydent Gdańska.

Obecny na uroczystości Marszałek Senatu RP, Bogdan Borusewicz przypomniał, że to właśnie w Gdańsku narodził się ruch, który zmienił postać świata końca XX wieku.

Przypomnijmy, że 31 sierpnia 2005 roku, w 25 rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych, w obecności twórców i uczestników Sierpnia 80?, znamienitych gości, głów państw i szefów rządów, został podpisany akt erekcyjny pod budowę Europejskiego Centrum Solidarności.

Po kilkunastu miesiącach, 29 stycznia 2007 roku, w Gdańsku podpisano list intencyjny o utworzeniu instytucji kultury Europejskiego Centrum Solidarności (ECS) w Gdańsku. W myśl porozumienia, strony deklarują wolę podjęcia niezbędnych starań prowadzących do powstania Centrum oraz definiują jego zasadnicze cele, funkcje i zadania.
W ramach zawartego porozumienia Gdańsk, jako podmiot wiodący zorganizuje i będzie nadzorował proces budowy obiektów ECS, a także zapewni nieruchomość położoną na byłym terenie Stoczni Gdańskiej, w skład której wchodzić będą również: Plac Solidarności i historyczna Brama nr 2. Natomiast Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wyposaży Centrum w środki i mienie, umożliwiające rozpoczęcie działalności i dalsze jego funkcjonowanie.

Skan podpisanego porozumienia dotyczącego utworzenia instytucji kultury ECS w Gdańsku

Fot. Kosycarz Foto Press KFP

Rys. 1 Podpisanie aktu erekcyjnego pod budowę ECS

Celem działania Europejskiego Centrum Solidarności będzie w szczególności:

• upamiętnienie i ukazanie przesłania i dziedzictwa ?Solidarności?, jej aspektu ideowego, obywatelskiego, związkowego, kulturowego, narodowego, uniwersalnego,
• rozwijanie i upowszechnianie jej dorobku i przesłania, zwłaszcza wśród młodych pokoleń Polaków i społeczności międzynarodowej,
• inspirowanie w oparciu o wartości ?Solidarności? nowych inicjatyw o charakterze obywatelskim, społeczno-gospodarczym i kulturalnym w wymiarze lokalnym, krajowym i europejskim,
• dzielenie się doświadczeniem i dorobkiem ?Solidarności? z tymi wszystkimi, którzy chcieliby z nich korzystać,
• włączenie się w oparciu o dziedzictwo ?Solidarności? do budowy tożsamości europejskiej i nowego porządku międzynarodowego.

ECS ma w założeniu realizować następujące funkcje:

• muzealną,
• archiwalną,
• kulturalną,
• naukowo-badawczą,
• szkoleniowo-edukacyjną,
• promocyjno-turystyczną.

W skład Europejskiego Centrum Solidarności wchodzić będą m.in.
Obiekty pełniące funkcje o charakterze programowym:

• stała ekspozycja poświęcona ?Solidarności?,
• sala lub sale wystaw czasowych,
• amfiteatry wielofunkcyjne,
• archiwum,
• biblioteka wraz z czytelnią i mediateką,
• warsztaty pracy twórczej,
• ośrodek naukowo-badawczy,
• centrum szkoleniowo-edukacyjne,
• przestrzeń na siedziby organizacji pozarządowych,

Obiekty pełniące funkcje o charakterze komercyjnym:

• kawiarnie, restauracje, sklepy, księgarnia,
• parking,
• punkty usługowe.

Rys. 2 Lokalizacja ECS na terenie Nowego Miasta

Pozostałe strony porozumienia, czyli NSZZ ?Solidarność? wyraża wolę, żeby Historyczna Sala BHP Stoczni Gdańskiej została właściwie wykorzystana w programie ECS, natomiast Fundacja ?Centrum Solidarności? pozwoli na wykorzystanie koncepcji, fragmentów i poszczególnych elementów swojej wystawy ?Drogi do wolności? w kompozycji nowej ekspozycji Centrum, poświęconej ?Solidarności?.


Rada Programowo-Historyczna ECS
W lipcu 2006 roku została powołana Rada Programowo-Historyczna będąca gwarantem rzetelności historycznej, intelektualnej i moralnej powstającego Centrum, a w szczególności przedsięwzięć programowych ECS.W skład Rady wchodzą:

• Bogdan BORUSEWICZ, Marszałek Senatu RP
• Prof. Timothy Garton ASH, University of Oxford Director
• Dr Marek A. CICHOCKI, Socjolog, UW
• Prof. Antoni DUDEK, Historyk, IPN
• Prof. Jerzy K. EISLER, Historyk, IPN
• Prof. Andrzej FRISZKE, Historyk, IPN
• Dr Dariusz GAWIN, Historyk, Muzeum Powstania Warszawskiego
• Zbigniew GLUZA, Prezes Fundacji Ośrodka KARTA
• Dr Jarosław Gowin, Rektor Wyższej Szkoły Europejskiej
• Dr Aleksander J. HALL, Historyk
• Dr Adolf JUZWENKO, Historyk, Dyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich
• Prof. Andrzej PACZKOWSKI, Historyk, IPN
• Prof. Wojciech Roszkowski, Eurodeputowany
• Arkadiusz RYBICKI, Przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. ECS
• Dr Maciej ZIĘBA OP, Dyrektor Instytutu TERTIO MILLENNIO

 
Biuro ds. Europejskiego Centrum Solidarności
W listopadzie 2006 roku powstało Biuro ds. Europejskiego Centrum Solidarności, które wspiera misję i współpracuje z Pełnomocnikiem Prezydenta Miasta Gdańska ds. ECS, Sławomirem Czarlewskim. Dotychczasowa działalność Pełnomocnika i Biura skupiała się na następujących działaniach:

• Przygotowanie i wynegocjowanie projektu Porozumienia intencyjnego dotyczącego utworzenia instytucji kultury Europejskiego Centrum Solidarności pomiędzy pięcioma podmiotami: Ministrem KiDN, Prezydentem Miasta Gdańska, Marszałkiem Województwa Pomorskiego, Prezesem Fundacji Centrum Solidarności i Przewodniczącym NSZZ ?Solidarność?.
• Przygotowanie konstytutywnego posiedzenia Rady Programowo-Historycznej ECS i zaproponowanie jej składu, które odbyło się 25 września 2006 roku w Nowym Ratuszu w Gdańsku. Podczas spotkania przyjęto Statut Rady oraz wybrano jej przewodniczącego - p. Bogdana Borusewicza, Marszałka Senatu RP, wiceprzewodniczącego - prof. Andrzeja Paczkowskiego oraz sekretarza, p. Arkadiusza Rybickiego, Przewodniczącego Parlamentarnego Zespołu ds. ECS.
• Prezentacja projektu Europejskiego Centrum Solidarności na XVI Forum Ekonomicznym w Krynicy (6-7 września 2006), na posiedzeniu Komisji Kultury
  i Środków Przekazu w Sejmie RP (21 września 2006), w Parlamencie Europejskim
  w Brukseli (3 października 2006), na posiedzeniu Komisji Kultury i Środków Przekazu w Senacie RP (7 listopada 2006) oraz w Ambasadzie Polskiej w Paryżu (13 grudnia 2006).
• Zorganizowanie dwóch zamkniętych seminariów poświęconych ramom programowym ECS: 10 lipca 2006 roku - spotkanie z udziałem przedstawicieli Muzeum Powstania Warszawskiego, Muzeum Historii Polski, Centrum Nauki Kopernik, Muzeum Historii Żydów Polskich oraz Muzeum Sztuki Nowoczesnej; 11 grudnia 2006 roku - seminarium pt. ?Dlaczego współczesnej Europie potrzebna jest solidarność? Wyzwanie dla Europejskiego Centrum Solidarności?. W spotkaniu udział wzięli przedstawiciele MKiDN, Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego, Miasta Gdańsk, Fundacji Centrum Solidarności, NSZZ ?Solidarność?, Instytutu Pamięci Narodowej, Rady Programowo-Historycznej ECS, Sądu Konkursu na stałą ekspozycję ECS, Instytutu Adama Mickiewicza, Stowarzyszenia Wolnego Słowa, Grupy Roboczej ds. ECS, a także polscy oraz zagraniczni historycy
  i publicyści.
• Rozpoczęcie realizacji projektu Archiwum Historii Mówionej, w ramach którego przeprowadzono 20 wywiadów z członkami Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego. Projekt będzie kontynuowany w 2007 roku, a jego rezultaty będą stanowiły integralny ?element? muzealno-archiwalnej części ECS.
• Przeprowadzenie oraz rozstrzygnięcie konkursu na koncepcję scenariusza i scenografii stałej ekspozycji poświęconej ?Solidarności? w Europejskim Centrum Solidarności. Konkurs wygrała koncepcja przygotowana przez firmę ?Nizio Design International?. Sędziowie Konkursowi w zwycięskiej pracy zwrócili szczególnie uwagę na atrakcyjność proponowanych rozwiązań oraz twórcze podejście do tematu.

Rys. 3 Jedna z wizualizacji przyszłego Centrum autorstwa Romualda Loeglera

• Zorganizowanie 12 grudnia 2006 roku międzynarodowej konferencji pt. ?Europejski wymiar doświadczenia Solidarności. Dlaczego współczesnej Europie potrzebne jest Europejskie Centrum Solidarności?? Podczas konferencji odbyły się dwie debaty pt. ?Europejski wymiar doświadczenia Solidarności? oraz ?Międzynarodowy aspekt fenomenu Solidarności?. Prelekcje wygłosili m.in. Bernard Guetta, prof. Wojciech Roszkowski, Adam Krzemiński, prof. Bohdan Cywiński, Jacek Moskwa, Mirosław Chojecki, dr Janos Tischner, Bogdan Lis, Andrzej Jagodziński, Bogumił Luft.
• Zrealizowanie trzech filmów dokumentalnych, mających na celu upowszechnienie wiedzy na temat ?Solidarności? oraz promocję Europejskiego Centrum Solidarności: ?Efekt domina? (TVP3 Gdańsk), ?Drogi do wolności? (Video Studio Gdańsk), ?Solidarność - u progu wolności? (Video Studio Gdańsk).
• Zorganizowanie 20 grudnia 2006 roku spotkania z przedstawicielami wydziałów kultury urzędów wybranych miast Polski. W spotkaniu wzięli udział przedstawiciele 10 następujących miast: Warszawa, Szczecin, Łódź, Bydgoszcz, Lublin, Gdynia, Kraków, Wrocław, Sopot i Gdańsk. Seminarium miało na celu nawiązanie współpracy z miastami, w których ?Solidarność? była szczególnie aktywna, a także przygotowanie spotkania Prezydentów tych miast w 2007 roku.

Nawiązanie i zaproponowanie ram współpracy przy realizacji projektu ECS następującym instytucjom: MKiDN, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Komisja Europejska, Parlament Europejski, Stałe Przedstawicielstwo RP przy UE, Fundacja Centrum Solidarności, NSZZ ?Solidarność?, Urząd Marszałkowski, Uniwersytet Gdański, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Adama Mickiewicza, Ośrodek KARTA, Stowarzyszenie POKOLENIE, Stowarzyszenie Wolnego Słowa.

Źródło: Biuro ds. Europejskiego Centrum Solidarności