|
Po rewolucji 1917 r. był dyrektorem artystycznym Moskiewskiego Teatru Żydowskiego. W 1923 r. opuścił Rosję bolszewicką i powrócił do Francji, gdzie pozostał do końca życia, z wyjątkiem kilkuletniego pobytu w Stanach Zjednoczonych (1941 - 1948). Zmarł w 1985 r. w Saint-Paul-de-Vence.
Tematyka biblijna stanowiła w twórczości Chagalla ważny nurt. Pojawiła się na początku lat trzydziestych, następnie powracała w latach 1952-56, 1960, 1964, 1966. Wówczas powstawały cykle nawiązujące głównie do tematyki Starego Testamentu. Artysta realizował przedstawianie postaci i motywów biblijnych w sposób indywidualny, odchodząc od utartych schematów religijnych. W grafikach prezentowanych na wystawie obecny jest klimat charakterystyczny dla wszystkich prac Chagalla: nieskrępowana gra wyobraźni, poetycka nastrojowość, deformacja, symboliczny język intensywnych kolorów.
Cykle rycin poświęconych Biblii można uważać za swoisty komentarz do Księgi, która miała ogromny wpływ na artystę wychowanego w atmosferze chasydzkiej religijności. Na wystawie pokazane będą ilustracje do Księgi Rodzaju, Księgi Wyjścia, Księgi Jozuego, Księgi Rut, Ksiąg Samuela, Ksiąg Królewskich, Księgi Estery i Hioba, Księgi Psalmów, Księgi Izajasza, Jeremiasza, Daniela.
Jednym z najwspanialszych dzieł Chagalla, prezentowanym na ekspozycji, jest cykl z 1964 r.: "Dwanaście pokoleń Izraela", powstały według projektów monumentalnych witraży do synagogi centrum medycznego uniwersytetu Hadassah w Jerozolimie.
Biblia jako źródło inspiracji
Biblia jest elementem determinującym wspomnienia artysty z dzieciństwa. Tematyka biblijna była mu bliska i stanowiła jeden z podstawowych wątków jego twórczości. Słowa Chagalla: Nie widziałem Biblii, ja ją śniłem, stanowiące motto całej wystawy, stają się bardziej zrozumiałe w kontekście wiedzy na temat wychowania religijnego żydowskiego dziecka. Opierało się ono na przekazie słownym. Biblię, a właściwie Torę (Pięcioksiąg Mojżeszowy) czytano dzieciom na głos podczas szabatu czy innych żydowskich świąt. Usłyszane opowiadania o biblijnych bohaterach funkcjonowały w wyobraźni dziecka jak baśń czy legenda. Inspiracja biblijna u Chagalla bazuje na walorach emocjonalnych - wrażeniach, wyobrażeniach powstałych w dzieciństwie. Zdanie artysty nie wskazuje więc na nieznajomość Biblii, ale raczej jej głęboki wpływ na kształtowanie się jego artystycznej wizji.
Chagall, posługując się nowoczesnym językiem wizualnym, był zdeterminowany prowincjonalnym żydowskim pochodzeniem. Przejawia się to w powtarzających się w jego pracach motywach: Żydzi ubrani w tradycyjne stroje, symbole judaistyczne (gwiazda Dawida, tablice Dekalogu, zwoje Tory, wieloramienne świeczniki); obrazy z bezpośredniego otoczenia, jak: drewniane wiejskie domki, chłopi, bydło (krowa, kogut, koza), postać żydowskiego skrzypka. Chagall zerwał jednakże z judaistyczną ortodoksją i zakazem przedstawiania postaci. Jego malarstwo jest figuratywne. Obok symboliki żydowskiej funkcjonują w jego twórczości motywy chrześcijańskie - przede wszystkim postać ukrzyżowanego Chrystusa.
Tematyka starotestamentowa pojawiła się w pracach Chagalla na początku lat trzydziestych XX w., kiedy to paryski marszand, kolekcjoner i wydawca, Ambroise Vollard, zamówił u niego serię akwafort ilustrujących Biblię. Wcześniej na jego zlecenie, Chagall zilustrował "Martwe dusze" M. Gogola i "Bajki" La Fontaine'a. Praca nad zamówieniem trwała wiele lat. Biblia ze 105 akwafortami została wydana w r. 1956 przez greckiego wydawcę Tériade'a. Odtąd artysta wracał do ilustrowania Biblii wielokrotnie. Rozumienie Świętej Księgi pogłębiła w nim podróż do Palestyny, Syrii i Egiptu w 1931 r., gdzie prócz duchowych przeżyć, związanych z poczuciem więzi z historią narodu żydowskiego, silne wrażenie zrobiło na nim jasne palestyńskie światło. Na miejscu powstały wówczas gwasze, które dały początek późniejszym akwafortom.
Prace inspirowane tematyką starotestamentową, litografie i malowidła ścienne, powstałe w latach 1955 -1966, stały się podstawą potężnego zbioru zgromadzonego w Musée National Message Biblique (Muzeum Narodowe Przesłania Biblijnego) w Nicei, które powstawało staraniem artysty od 1969 r.
Znaczenie wystawy:
Wystawa przełamuje pewne stereotypy dotyczące twórczości Chagalla, pomijające nurt wątków biblijnych, które są jednymi z podstawowych i szczególnie mu bliskimi.
Artysta ujmuje tradycyjne tematy biblijne w sposób indywidualny. Nie jest ograniczony religijnym rozumieniem tekstu, ale reaguje na niego poetyckim wrażeniem.
