Jak powstał ranking?
20 przedsięwzięć wspomaganych unijnymi środkami przedstawiamy w kolejności od najdroższej do najtańszej (spośród najdroższych).
Dla ułatwienia, ranking uwzględnia wartość całkowitą projektu, która obejmuje zarówno wkład własny miasta Gdańsk, jak i wysokość dotacji z UE. Współfinansowanie z unijnego budżetu w niektórych przypadkach sięgało nawet 85 procent.
Listę 20 największych inwestycji miejskich, które powstały dzięki członkostwu Polski w UE, otwiera projekt łączący lotnisko z Portem Gdańsk poprzez Trasę Słowackiego i tunel pod Martwą Wisłą, a zamyka inicjatywa związana z turystyką wodną na Pętli Żuławskiej.
Kaflowy piec, stare wnętrza - jak nowe. Zobacz postępy rewitalizacji Biskupiej Górki
Każdy projekt potraktowaliśmy odrębnie. To ważne zastrzeżenie, bo łatwo dostrzec, że w zaprezentowanym rankingu wśród 20 pozycji aż 1/4 stanowi wielkie przedsięwzięcie pod nazwą Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej. Gdyby GPKM podzielone na pięć etapów, realizowane w różnych okresach, zaliczyć jako jedną inwestycję, to od razu trafiłoby na pierwsze miejsce. Łączna wartość wszystkich części GPKM opiewa bowiem na niespełna 1,9 miliarda złotych.
1. Projekt “Połączenie Portu Lotniczego z Portem Morskim Gdańsk - Trasa Słowackiego”
wartość projektu: 1 412 875 082 zł, dofinansowanie z UE: 1 059 656 891
W ramach tej trwającej kilka lat inwestycji, zbudowano i przebudowano odcinki Trasy Słowackiego na długości ok. 10,41 km. Powstał wiadukt o długości 261 metrów przy stadionie PGE Arena Gdańsk. Najbardziej spektakularnym zadaniem w tym projekcie był tunel dla samochodów pod Martwą Wisłą. Składający się z dwóch nitek obiekt ma długość 1 377,5 metrów. Udostępniony został kierowcom w kwietniu 2016 r. Gdański tunel jest nie tylko pierwszym podwodnym tunelem w kraju, ale także najdłuższym tego typu obiektem w Polsce. W najniższym miejscu przebiega na głębokości prawie 35 m pod lustrem Martwej Wisły.
2. Budowa zakładu termicznego przekształcania odpadów komunalnych
Wartość projektu: 804 632 494 zł, dofinansowanie z UE: 270 696 804 zł
Czyli Port Czystej Energii, a bardziej potocznie spalarnia śmieci na Szadółkach. Ten nowoczesny zakład będzie produkować jednocześnie energię elektryczną i ciepło. Oddanie obiektu planowane jest na II kwartał 2024 r. Będzie to największa w Polsce linia termicznego przekształcenia odpadów na 160 000 ton rocznie, z czego 115 000 ton stanowić będą śmieci pochodzące z Gdańska. Reszta odpadów będzie przywożona z prawie 40 pomorskich gmin. Planowana roczna produkcja energii elektrycznej w PCE to 109 GWh. Wystarczy to, dla przykładu, na pokrycie zapotrzebowania 3,5 roku gdańskiego taboru tramwajowego. Roczna produkcja energii cieplnej w PCE szacowana jest na 509 TJ. Wystarczy to np. na zasilenie zimą 19 tys. gospodarstw domowych.
3. Gdański projekt wodno-ściekowy
wartość projektu: 667 209 577 zł, dofinansowanie z UE: 354 918 928 zł
W ramach tego projektu wybudowano ponad 100 km sieci kanalizacji sanitarnej w następujących rejonach Gdańska: Barniewice, Jasień, Kiełpino Górne, Klukowo, Lipce, Łostowice, Olszynka, Orunia, Osowa, Św. Wojciech, Lipce, Wyspa Sobieszewska, Zabornia. Zlikwidowano Oczyszczalnię Ścieków Zaspa oraz dokonano modernizacji Oczyszczalni Ścieków Gdańsk - Wschód. Obniżono też ilość azotu i fosforu wprowadzanego do wód Zatoki Gdańskiej, dzięki czemu miasto zyskał atrakcyjne do wypoczynku plaże. W ramach tego projektu przeprowadzono też liczne inwestycje w zakresie infrastruktury wodociągowej.
4. Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej - etap III A
wartość projektu: 667 016 238 zł, dofinansowanie z UE: 407 926 200 zł
GPKM to wielki projekt, rozłożony ogółem na pięć etapów, mający na celu stworzenie i utrzymanie konkurencyjnego systemu transportu publicznego w mieście. Ta część GPKM objęła wydłużenie linii tramwajowej z dzielnicy Chełm do nowej pętli tramwajowej na skrzyżowaniu al. Havla i ul. Świętokrzyskiej w dzielnicy Gdańsk Południe. Nowa trasa liczy ponad 3,3 km. W ramach tej inwestycji przebudowano też zajezdnię tramwajową Wrzeszcz oraz zakupiono 35 nowoczesnych składów tramwajowych firmy Pesa. Na pętli Świętokrzyska zbudowano parking „park&ride” na ok. 200 aut.
5. Gdański Program Komunikacji Miejskiej - etap IV A
wartość projektu: 641 159 254 zł, dofinansowanie z UE: 329 782 136 zł
W etapie IV A GPKM zbudowano dwie nowe linie tramwajowe w południowych dzielnicach: od skrzyżowania ul. Bulońskiej z ul. Myśliwską do skrzyżowania z ciągiem ul. Nowa Jabłoniowa – Nowa Warszawska (2,7 km) oraz Nową Warszawską, od skrzyżowania Jabłoniowa/Warszawska do Al. Vaclava Havla (1,5 km). Zmodernizowano linię tramwajową stanowiącą dojazd do plaży na Stogach. Projekt pozwolił też na zakup 19 nowoczesnych tramwajów.
6. Połączenie dróg krajowych - Trasa Sucharskiego
wartość projektu: 439 841 637 zł, dofinansowanie z UE: 350 919 412 zł
Projekt z jednej strony poprawił dostępność do Portu Morskiego w Gdańsku, a z drugiej strony wyprowadził ruch pojazdów ciężarowych i tranzytowych z centrum Gdańska. Trasę Sucharskiego realizowano w trzech odcinkach:
- od Obwodnicy Południowej Gdańska do Węzła Elbląska,
- od Węzła Wosia Budzysza do Węzła Ku Ujściu
- oraz od Węzła Ku Ujściu do Terminala Westerplatte.
Ogółem wybudowano prawie 8,5 km drogi.
7. Modernizacja gospodarki odpadami komunalnymi
wartość projektu: 390 714 505 zł, dofinansowanie z UE: 188 007 024 zł
To projekt, którego w całości beneficjentem był Zakład Utylizacyjny. Polegał na przekształceniu istniejącego od wielu lat składowiska śmieci w Szadółkach w nowoczesne miejsce unieszkodliwiania odpadów, zgodnie ze standardami Unii Europejskiej. W ramach inwestycji wykonano m.in. sortownię odpadów zmieszanych o przepustowości do 210 tys. ton odpadów rocznie, kwatery składowania odpadów, bioelektrownię oraz kompostownię.
8. Gdański projekt wodno-ściekowy etap II
wartość projektu: 281 308 992 zł, dofinansowanie z UE: 129 246 094 zł
Dzięki tej inwestycji około trzy tysiące mieszkańców Wyspy Sobieszewskiej uzyskało dostęp do wody pitnej z ujęcia głębinowego Lipce. Łącznie wybudowano około 15,5 km nowej sieci wodociągowej oraz wieżowy zbiornik wody na Wyspie Sobieszewskiej, który udostępniany jest także turystom. Z obiektu rozpościera się wspaniały widok na Wyspę Sobieszewską, Żuławy Gdańskie oraz Zatokę Gdańską.
Efektem inwestycji było także zwiększenie skanalizowania miasta do poziomu 99,4 %. Do nowej kanalizacji przyłączono ok. 2900 użytkowników. Powstało ok. 28,5 km nowej sieci kanalizacji sanitarnej. Poza tym, na terenie Oczyszczalni Ścieków Gdańsk-Wschód wybudowano Instalację Termicznego Przekształcania Osadów, która wyeliminowała problem zagospodarowania osadów ściekowych.
9. Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej (GPKM)
wartość projektu: 241 102 022 zł, dofinansowanie z UE: 77 609 046 zł
Kompleksowy Gdański Program Komunikacji Miejskiej to jeden z najstarszych projektów realizowanych przez Gdańsk z wykorzystaniem środków unijnych. W jego pierwszym etapie, w latach 2004-2008, zbudowano nową linię tramwajową na Chełm o długości 2,9 km. Wykonano też modernizację sieci tramwajowej i części torowisk w mieście. Prace objęły prawie 20 km infrastruktury. Zakupiono również trzy tramwaje na potrzeby obsługi nowej trasy i 28 autobusów.
10. Budowa Europejskiego Centrum Solidarności
wartość projektu: 225 809 935 zł, dofinansowanie z UE: 107 532 549 zł
Usytuowany na terenie dawnej Stoczni Gdańskiej budynek Europejskiego Centrum Solidarności na trwałe zmienił pejzaż Gdańska i staje się jego kolejnym architektonicznym symbolem. Instytucja otwarta została w sierpniu 2014 r. Wewnątrz budynku znajduje się wystawa stała poświęcona historii ruchu „Solidarności", sale wystaw czasowych, archiwum, ośrodek badawczo-naukowy, biblioteka, czytelnia i mediateka, aula wielofunkcyjna, ośrodek edukacyjno-szkoleniowy oraz pracownie warsztatów twórczych dla młodzieży. Swoje biuro w ECS ma b. prezydent RP Lech Wałęsa. W budynku o powierzchni użytkowej ponad 19,3 tys. metrów kwadratowych znalazł się ogród zimowy, taras widokowy, punkty gastronomiczne i sklep muzealny.
11. Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej - etap III B
wartość projektu: 222 365 926 zł, dofinansowanie z UE: 151 469 774 zł
31 sierpnia 2015 r., na dzień przed uruchomieniem Pomorskiej Kolei Metropolitalnej, ruszyła kolejna linia tramwajowa: z Siedlec na Piecki Migowo do przystanku PKM Brętowo, z odnogą wzdłuż ul. Bulońskiej. Jej długość to prawie 3,7 km. W ramach tego etapu GPKM zakupiono pięć tramwajów dwukierunkowych.
12. Wdrożenie Zintegrowanego Systemu Zarządzania Ruchem Tristar w Gdańsku, Gdyni i Sopocie (projekt partnerski)
wartość projektu: 158 923 430 zł, dofinansowanie z UE: 134 466 185 zł
To projekt partnerski (z Gdynią jako liderem), którego sercem jest centralny komputer połączony z centrami sterowania ruchem, który zarządza sygnalizacją świetlną i reguluje ruch pojazdów komunikacji miejskiej na obszarze głównego ciągu drogowego od granicy Gdyni z Rumią aż do Świętego Wojciecha w Gdańsku. W chwili startu w listopadzie 2015 r. Tristar działał na 165 skrzyżowaniach, w tym 78 w Gdańsku. Wraz z Tristarem na przystankach komunikacji miejskiej pojawiły się pierwsze tablice systemu informacji pasażerskiej.
13. Wiadukt Biskupia Górka
wartość projektu: 141 108 871 zł, dofinansowanie z UE: 115 806 534 zł
Ponad 100-metrowy wiadukt nad torami kolejowymi powstał w ciągu Traktu Św. Wojciecha. Ulica ta stanowi główne połączenie centrum Gdańska z południowymi dzielnicami miasta oraz drogą krajową nr 91 prowadzącą na południe Polski. W ramach inwestycji pomiędzy estakadą a budynkiem, w którym mieszczą się urzędy marszałkowski i wojewódzki, wybudowano kubaturowy parking na 382 samochody. Ponadto, zbudowano bądź przebudowano odcinki sąsiadujących z wiaduktem dróg dojazdowych.
14. Budowa Trasy W-Z, odcinek Kartuska - Otomińska
wartość projektu: 138 328 435 zł, dofinansowanie z UE: 91 043 776 zł
Celem trasy W-Z (Wschód-Zachód) było stworzenie szybkiego i bezpośredniego połączenia drogi krajowej S7, prowadzącej w kierunku Warszawy oraz autostrady A-1 ze Śródmieściem Gdańska. W ramach projektu zrealizowano dwa odcinki drogi od ul. Kartuskiej do węzła Karczemki oraz od węzła Karczemki do ul. Otomińskiej. Obok dwupasmowej i dwujezdniowej trasy powstały m.in. węzły drogowe w rejonie ul. Gronostajowej i ul. Nowej Myśliwskiej, skrzyżowanie z wyspą centralną z ul. Otomińską, odcinek ul. Kartuskiej Północnej o długości ponad 840 m oraz odcinek ul. Nowej Myśliwskiej o długości 230 m.
15. Kompleksowe zabezpieczenie przeciwpowodziowe Żuław - etap I - miasto Gdańsk
wartość projektu: 137 139 033 zł, dofinansowanie z UE: 116 469 256 zł
To przebudowa Kanału Raduni na terenie miasta na odcinku o długości 7,1 km. Celem inwestycji było zapobieżenie powodzi spowodowanej przerwaniem wałów kanału, jak miało to miejsce w czasie katastrofalnych opadów deszczu w lipcu 2001 r. Inwestycja objęła m.in. budowę umocnień obu brzegów kanału, przebudowę wału przeciwpowodziowego, budową drogi eksploatacyjnej na koronie wału oraz zagospodarowanie terenów wzdłuż kanału po obu jego stronach. Wykonano też kładki dla pieszych.
16. Systemy gospodarowania wodami opadowymi na terenach miejskich - miasto Gdańsk
wartość projektu: 133 474 224 zł, dofinansowanie z UE: 77 141 033 zł
Celem tego projektu było poprawa zabezpieczenia przeciwpowodziowego miasta związana ze zmianami klimatu. W ramach inwestycji zbudowano wykonano trzy nowe zbiorniki retencyjne:
- Osowa II,
- Jaśkowa Dolina,
- Strzelniczka II
Ich łączna pojemności retencyjna to prawie 68 tys. metrów sześc. Wykonano także ponad 9 km kanalizacji deszczowej m.in. na osiedlu Osowa i Strzyża.
17. Gdański Projekt Komunikacji Miejskiej - etap III C
wartość projektu: 124 533 zł, dofinansowanie z UE: 75 002 572 zł
Ta część GPKM objęła infrastrukturę towarzysząca Pomorskiej Kolei Metropolitalnej (PKM). Wykonano tu m.in. dojazdy do przystanków Jasień i Kiełpinek. Powstały także węzły integracyjne przystanków PKM „Brętowo”, PKM „Jasień” oraz PKM „Kiełpinek”. W etapie III C GPKM znalazła się także przebudowa linii tramwajowej w ul. Siennickiej i ul. Lenartowicza do ul. Elbląskiej do ul. Sucharskiego, o długości ok. ok. 4,4 km.
18. Węzły integracyjne: Gdańsk Główny, Gdańsk Wrzeszcz oraz trasy dojazdowe do węzłów Pomorskiej Kolei Metropolitalnej i Szybkiej Kolei Miejskiej na terenie Gminy Miasta Gdańska
wartość projektu: 101 994 784 zł, dofinansowanie z UE: 57 056 431 zł
Przedmiotem tego będącego jeszcze w fazie realizacji projektu są głównie trasy dojazdowe dla rowerów oraz rozbudowa istniejących węzłów przesiadkowych. W ramach tej inwestycji udało się już m.in. wykonać trasy rowerowe w ul. Wały Jagiellońskie, Potokowej, Budowlanych, Nowatorów, Jaśkowa Dolina, Dmowskiego, al. Grunwaldzkiej, al. Legionów, al. Jana Pawła II i ul. Kołobrzeskiej. W marcu 2024 r. obok dworca PKP we Wrzeszczu oddano zaś do użytku zadaszony, dwukondygnacyjny parking mogący pomieścić 500 rowerów.
19. Budowa siedziby Gdańskiego Teatru Szekspirowskiego
wartość projektu: 98 379 612 zł, dofinansowanie z UE: 51 091 552 zł
Gdański Teatr Szekspirowski nawiązuje do historycznych tradycji Szkoły Fechtunku, w której już w XVII wieku wystawiane były sztuki wybitnego angielskiego dramaturga. Wielofunkcyjny budynek zaprojektował włoski architekt Renato Rizzi. Otwierany dach pozwala wystawiać, podobnie jak przed kilkoma wiekami, sztuki teatralne przy świetle dziennym. Budowę teatru zakończono w III kwartale 2014 roku. Otwarcie GTS nastąpiło we wrześniu 2014 r.
20. Pętla Żuławska – rozwój turystyki wodnej. Etap I (projekt partnerski)
wartość projektu: 84 843 985 zł, dofinansowanie z UE: 49 035 110 zł
To projekt, w który zaangażowany jest kilkanaście gmin z województw pomorskiego i warmińsko-mazurskiego. W ramach tej inicjatywy miasto Gdańsk zbudowało ponad 50-metrowy most zwodzony nad śluzą w Przegalinie. Inwestycja ta umożliwiła wpływanie z Wisły na wody Martwej Wisły żaglówek o wysokich masztach. Budowa mostu otworzyła trasę Międzynarodowej Drogi Wodnej „E-70" od Amsterdamu do Kłajpedy.
W trzeciej dziesiątce rankingu uplasowało się kilka innych ważnych inwestycji dla miasta.
To dla przykładu:
- “Kompleksowa modernizacja energetyczna budynków oświatowych oraz sportowych należących do Gminy Miasta Gdańska – w latach 2017-2020” (wartość projektu: 84 301 428 zł, dofinansowanie z UE: 40 672 855 zł): Przedsięwzięcie na remoncie 30 budynków w celu ograniczenia ich zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną. Inwestycję zrealizowano m.in. w Miejskiej Hali Sportowej (ul. Kołobrzeska 61, Przymorze Wielkie) oraz budynkach szkół podstawowych, średnich, przedszkoli oraz żłobków.
- “Gdańsk miastem zawodowców” (wartość 67 181 304 zł, dofinansowanie z UE: 35 388 082 zł) - to projekt, który odmienił dziewięć szkół kształcących młodzież w różnorodnych zawodach: Zespół Szkół Morskich, Zespół Szkół Architektury Krajobrazu i Handlowo-Usługowych, Zespół Szkół Energetycznych, Zespół Szkół Samochodowych, Szkoły Okrętowe i Ogólnokształcące Conradinum, Zespół Szkół Łączności, Państwowe Szkoły Budownictwa, Zespół Szkół Gastronomiczno-Hotelarskich oraz Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego nr 2. Dofinansowywane były nie tylko prace remontowe, czy adaptacyjne na potrzeby nowych pracowni, ale także zakup nowoczesnego wyposażenia.
Do istotnych inwestycji, współfinansowanych z budżetu UE, należą też kosztowne rewitalizacje kilku dzielnic: Oruni, Nowego Portu z Twierdzą Wisłoujście, Biskupiej Górki i Starego Chełmu oraz Dolnego Miasta.
Unia Europejska szykuje ponad 8 miliardów zł dla pomorskich firm i inwestycji do 2027 roku
BILANS INWESTYCYJNY GDAŃSKA W 20-LETNIEJ OBECNOŚCI W UNII EUROPEJSKIEJ:
- Ogólna liczba inwestycji w Gdańsku, które udało się zrealizować od 2004 r. dzięki środkom z UE: 111
- Wartość zrealizowanych inwestycji dzięki unijnym dotacjom: 8 774 859 128,92 zł
- Pozyskane dofinansowanie z UE: 5 065 489 475,42 zł