Uwarunkowania urbanistyczne
Jednostka pomocnicza Orunia-Święty Wojciech-Lipce jest zlokalizowana w południowym rejonie dzielnicy urbanistycznej Śródmieście. Orunia od strony północnej graniczy ze Śródmieściem Historycznym. Zabudowa mieszkaniowa zlokalizowana jest głównie w jej północno-zachodniej części i oddziela historyczne centrum od obszarów rolniczych dominujących w części południowej. Na styku ze Śródmieściem i dalej, wzdłuż wjazdu do Gdańska od strony południowej, położone są tereny o funkcji produkcyjnej i usługowej.
Na Oruni występują wszystkie formy zabudowy, od zespołów budynków jednorodzinnych, np. wzdłuż ulicy Nowiny, poprzez zespoły przedwojennej czynszowej zabudowy wielorodzinnej, zlokalizowane między Traktem św. Wojciecha a linią kolejową, po typowe osiedle z prefabrykatów wielkopłytowych – w części północno-zachodniej. Bardzo cennym przyrodniczo i krajobrazowo terenem, wykorzystywanym rekreacyjnie przez mieszkańców Oruni, jest niedawno zrewaloryzowany Park Oruński; jego zagospodarowanie uzupełniono w ostatnich latach o zadaszony amfiteatr, latarnie, alejki, ławki itp.
Jednostka Święty Wojciech stanowi południową granicę Gdańska i sąsiaduje z gminą Pruszcz Gdański. Ma ona charakter podmiejski z niewielkimi enklawami zabudowy jednorodzinnej i koncentracją zabudowy na dolnym tarasie, wzdłuż Traktu św. Wojciecha. Zachodnia część jednostki, na górnym tarasie, jest niezabudowana i częściowo stanowi potencjalną ofertę dla lokalizacji dużych, terenochłonnych funkcji usługowych.
Jednostka Lipce zlokalizowana jest częściowo na wysoczyźnie rozciągającej się w stronę Borkowa; obejmuje również dawną tzw. osadę karczemną z charakterystycznym Lwim Dworem (dwupoziomowym drewnianym domem podcieniowym z XVI wieku – dawną karczmą), położonym przy Trakcie św. Wojciecha 297. Jednostka została włączona w granice administracyjne Gdańska w 1954 roku.
W 2001 roku Lipce zalane zostały wodami Kanału Raduni. W wyniku zniszczeń wiele domów uległo wyburzeniu. Po powstaniu obwodnicy południowej, w latach 2010–2011, nad Lipcami poprowadzono wiadukt i zbudowano węzeł drogowy. Po obu stronach Traktu św. Wojciecha występuje głównie ekstensywna zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna oraz usługowa, w tym ogrodnicza (zlokalizowana po wschodniej stronie Traktu). Cennym krajobrazowo terenem jest park Ferberów usytuowany po zachodniej stronie Kanału Raduni.
Kierunki rozwoju
Orunia nie ulegnie znaczącym przekształceniom funkcjonalno-przestrzennym. Nowe obiekty mieszkaniowe i usługowe powstaną na terenach dawnych kolonii mieszkaniowych: Kolonia Mysia, Rola, Orka i Zaranie. Nowa zabudowa mieszkaniowa, mieszkaniowo-usługowa i usługowo-przemysłowa wypełni fragmenty dzielnicy o w pełni wykształconej, zwartej strukturze funkcjonalno-przestrzennej (ZiWS).
Przeważająca część Oruni została objęta Gminnym Programem Rewitalizacji, co przynosi poprawę warunków życia, rozwój funkcji usługowych i zmianę oblicza historycznego przedmieścia Gdańska. Część Oruni znajdującą się na Żuławach, zajmowaną przez duże kompleksy użytków rolnych, przeznacza się na cele rolnicze. Na obszarach rolniczych, za wyjątkiem Obszaru Chronionego Krajobrazu Żuław Gdańskich (na południe od Starej Raduni), dopuszcza się lokalizację ogniw fotowoltaicznych. W jednostce Orunia sankcjonuje się istniejące ogrody działkowe (ROD im. gen. Władysława Sikorskiego, ROD im. Stefana Okrzei).
W Świętym Wojciechu zakłada się realizację znaczącej inwestycji w infrastrukturę sportu i rekreacji. Na terenach wzdłuż Obwodnicy Południowej przewiduje się rozwój zabudowy przemysłowo-usługowo-składowej. Południowo-wschodnią część jednostki przeznacza się pod zabudowę mieszkaniową, jako kontynuację istniejącej tu fragmentarycznie zabudowy jednorodzinnej. Na obszarze wsi Święty Wojciech, pomiędzy Kanałem Raduni a Traktem św. Wojciecha, planowane jest uzupełnienie zabudowy mieszkaniowo-usługowej, zgodnie ze stanem istniejącego zainwestowania. Tereny po zachodniej stronie Kanału Raduni, tj. Lipce, utrzymają swoją funkcję mieszkaniową, a obszar pomiędzy Traktem św. Wojciecha a linią kolejową oraz w rejonie węzła Gdańsk Południe będzie przekształcał się w kierunku zabudowy przemysłowo-usługowo-składowej.
Środowisko
Dzielnica Orunia-Św. Wojciech-Lipce w przeważającej części położona jest na Żuławach Gdańskich. Jedynie zachodnia część jednostki oraz fragment Świętego Wojciecha leży w strefie krawędziowej Wysoczyzny Gdańskiej, co sprawia, że ukształtowanie terenu dzielnicy jest bardzo zróżnicowane. Niezabudowane i niezagospodarowane tereny na zachód od dawnej wsi Święty Wojciech, położone na wierzchowinie Wysoczyzny, charakteryzują się bardziej wyrównaną rzeźbą. Przeważająca część dzielnicy, tj. fragment Żuław, jest użytkowana rolniczo. Występują tu żyzne gleby (mady), miejscami najwyższych klas bonitacyjnych (klasy I-III). Jest to nizinny, lokalnie depresyjny teren, pocięty siecią kanałów i rowów, na którym nie występują żadne naturalne dominanty terenowe.
Wzdłuż międzywala Raduni i Motławy (na odcinku od Starej Motławy do ujścia Raduni) przebiega korytarz ekologiczny Dolin Raduni i Motławy, rangi regionalnej. Tereny wzdłuż Motławy, Raduni, Kanału Raduni i dolnego odcinka Potoku Oruńskiego stanowią ważne, błękitno-zielone pasma budujące powiązania ekologiczne w mieście.
Spore fragmenty dzielnicy włączone zostały do Ogólnomiejskiego Systemu Terenów Aktywnych Biologicznie (OSTAB):
- osnowa przyrodnicza – międzywale Raduni i Kanału Czarnej Łachy
- płaty strukturalne OSTAB – tereny położone w obrębie strefy krawędziowej wysoczyzny i wzdłuż potoku Św. Wojciech, obszary położone na południe od Raduni, tereny rodzinnych ogrodów działkowych
- ciągi łączące OSTAB – wzdłuż Kanału Raduni i rzeki Raduni, na zachód od torów kolejowych oraz wzdłuż Kanału A
Obszary i obiekty objęte ochroną:
- fragment Obszaru Chronionego Krajobrazu Żuław Gdańskich
- fragment zespołu przyrodniczo-krajobrazowego Dolina Potoku Oruńskiego
- fragment użytku ekologicznego Murawy kserotermiczne w dolinie Potoku Oruńskiego
- Obszar Natura 2000 Zbiornik na Oruni PLH220106
- 11 pomników przyrody, w tym sześć grupowych
Tereny wskazane do ochrony:
- niewielki fragment obszaru proponowanego do objęcia ochroną prawną w formie zespołu przyrodniczo-krajobrazowego pod nazwą Opływ Motławy
- teren wzdłuż Raduni i Motławy proponowany do objęcia ochroną w formie użytku ekologicznego pod nazwą Międzywale Raduni i Motławy
- w zachodniej części dzielnicy proponowane dwa użytki ekologiczne: Zbiornik na Oruni oraz Głogowa Skarpa Św. Wojciecha
Powierzchnia pokrycia miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego [%]
27,9
Inżynieria
W części zainwestowanej dostęp do sieci inżynieryjnych, z wyjątkiem sieci ciepłowniczej. Wody opadowe z zachodniej części obszaru, położonej na lewym brzegu Kanału Raduni, są odprowadzane do Kanału, pozostały teren jest odwadniany mechanicznie poprzez pompownię Orunia. Na terenie przewidziana jest realizacja dwóch zrzutów wód nadmiarowych z Kanału Raduni oraz zbiornika przypolderowego Czerwony Most wraz z pompownią. W rejonie zbiornika przypolderowego planuje się realizację pompowni odwadniającej, która pozwoli na rozdzielenie systemów odwadniających miejskiego i rolniczego. Na obszarze jednostki znajduje się Ujęcie wody Lipce.
Planowana jest budowa dwutorowej linii wysokiego napięcia 110 kV wraz z przewodem odgromowym typu OPGW relacji Stacja Elektroenergetyczna Gdańsk Błonia – Stacja Maćkowy.
Opracowanie: Biuro Rozwoju Gdańska
