 |
W sierpniu 2017 minęło sto osiemdziesiąt lat od dnia urodzin Johannesa Trojana, syna gdańskiego kupca, który był berlińskim dziennikarzem i pisarzem, a który w 1898 roku jako więzień spędził dwa miesiące w twierdzy Wisłoujście. W przedwojennym Gdańsku jego nazwisko należało do bardziej znanych.
W tomie „Mój ojciec, kupiec” (jak głosi podtytuł są to „opowieści i wspomnienia z dziewiętnastowiecznego Gdańska”) znajdujemy teksty Trojana odnoszące się do rodzinnego miasta. Mamy więc tłumaczenie opowieści o ojcu Johannesa zatytułowanej „Kupiec starej daty”, fragmenty relacji z uwięzienia w Wisłoujściu, czyli z książki „Dwa miesiące twierdzy”, w których przywoływany jest Gdańsk, mamy wreszcie związane z Gdańskiem fragmenty „Wspomnień” z różnych okresów życia autora.
Jak zauważa we wstępie Peter Oliver Loew, „gdyby przed wojną zapytać gdańszczan, kto ich zdaniem należy do najbardziej znanych pisarzy rodem z Gdańska, wówczas wielu z nich wymieniłoby w czołówce Johannnesa Trojana. W ich żywej pamięci pozostawał przede wszystkim dziennikarzem i autorem żartobliwych wierszy, które cieszyły się ogromną popularnością. Ale to, że pisywał też o swoim rodzinnym mieście, nie było faktem powszechnie znanym”.
Tymczasem te fragmenty twórczości Trojana „stanowią perełki piśmiennictwa o dziewiętnastowiecznym Gdańsku, które i dziś, po lokalnym kataklizmie 1945 roku, warto czytać. Pokazują miasto od wewnątrz i uzupełniają, a może i zmieniają, popularne dziś wyobrażenia o »pruskim« i »prowincjonalnym« mieście, powstałe przede wszystkim na podstawie wczesnych fotografii, których reprodukcje od połowy lat dziewięćdziesiątych cieszą się wyjątkową popularnością. Owe czarno-białe zdjęcia nie wyjaśniają jednak, kim byli przechadzający się ulicą Długą ludzie, kim byli dumni panowie w cylindrach czy kobiety paradujące w długich sukniach. Fotografie nie pokazują, jak i o czym myśleli dawni gdańszczanie. Takie teksty jak wspomnienia Trojana pozwalają rozumieć ich lepiej” – konstatuje Peter Loew.
***
Johannes Trojan „Mój ojciec, kupiec. Opowieści i wspomnienia z dziewiętnastowiecznego Gdańska”, przekład Janusz Mosakowski, wstępem opatrzył Peter Oliver Loew, Fundacja Terytoria Książki, Gdańsk 2017.
Spis treści: Johannes Trojan i Gdańsk (Peter Oliver Loew); Kupiec starej daty; Dwa miesiące twierdzy – W rodzinnych stronach, Rodzinne strony, Przybycie do twierdzy, Na Jana Chrzciciela, Obserwacja i widoki, Personel twierdzy, Machandel, Połączenie z rodziną, Przyjaciółki z dawnych lat, Dziewięćdziesięciodwulatka, Targ rybny w Gdańsku, Wspomnienia gdańskie, Chwila uwolnienia; Wspomnienia – Stare czasy, Co otrzymałem na życie, Z czasów młodości. Wspomnienia Wielkanocy; Przypisy, Nota edytorska.
