 |
„Gdańskie Gimnazjum Akademickie należało do najwybitniejszych placówek naukowych w dawnej Rzeczypospolitej i zyskało uznanie w skali międzynarodowej” – pisze we wstępie do tej publikacji Mariusz Brodnicki. A są nią „Athenae Gedanenses” Ephraima Pretoriusa, wydane w 1713 roku w Lipsku.
„Starodruk ten – pisze Brodnicki – stanowi bezcenne źródło informacji biobibliograficznych do dziejów nauki, oświaty i wychowania Prus Królewskich, ze szczególnym uwzględnieniem kultury intelektualnej dawnego Gdańska. Autor zamieścił w nim biografie najsłynniejszych gdańskich uczonych wykładających w Gdańskim Gimnazjum Akademickim, ale nie tylko. Przy każdym nazwisku zebrał niemalże wszystkie publikacje, co jest szczególnie cenne z uwagi na fakt, że wiele dzieł zaginęło podczas II wojny światowej”.
Sam Praetorius, już w tytule, tak zakreśla zakres swojej pracy: „Ateny Gdańskie, czyli zwięzły komentarz historyczno-chronologiczny, przedstawiający początek i ustrój wspaniałego Gimnazjum Gdańskiego, a także poglądy jego najwyższych przełożonych, czyli protoscholarchów, a także życiorysy i dzieła jego rektorów i profesorów. Jako dodatki występują listy: 1. rektorów pozostałych gdańskich szkół publicznych, 2. rektorów toruńskich, jak i elbląskich gimnazjów”.
W pierwszych słowach wstępu Praetorius informuje czytelnika: „Mój starszy brat Paul Gottfrried Praetorius, w swoim czasie najpobożniejszy pastor w Ostrowitem nieopodal Gdańska, miał zwyczaj, że w czasie wolnym od obowiązków badał powstawanie i rozwój ojczystego gimnazjum tak umiejętnie, jakby pewnego dnia miał z Bożą pomocą przedstawić światu naukowemu wyniki swych badań. Jednak z powodu niespodziewanej śmierci, która miała miejsce ledwie osiem lat temu, ów najzdolniejszy mąż został wezwany do niebiańskiej Akademii i nie mógł wydać komentarza, który stworzył. Pracę tę ja teraz publikuję”.
Publikacja zawiera faksymile wydania „Aten Gdańskich” z 1713 roku i tłumaczenie tego tekstu na język polski. Tłumaczenia z języka łacińskiego dokonali Maria Otto i Roman Dzięgielewski.
***
Ephraim Praetorius, „Athenae Gedanenses”, Wydawnictwo Athenae Gedanenses, Gdańsk 2016.
Spis treści: Od „Athenae Gedanenses”do Gdańskiego Gimnazjum Akademickiego (Mariusz Brodnicki); faksymile „Athenae Gedanenses” (wydanie z 1713 roku); „Ateny Gdańskie” (tłumaczenie Maria Otto i Roman Dzięgielewski): Dedykacja, Wstęp do czytelnika, Dedykacja Petera Jaenichiusa, Powstanie i organizacja Gimnazjum Gdańskiego, Najwyżsi przełożeni, czyli protoscholarchowie Gimnazjum, Rektorzy i profesorowie Gimnazjum Gdańskiego, Dodatek pierwszy, czyli poczet rektorów innych szkół w Gdańsku: I. Rektorzy szkoły Mariackiej, II. Rektorzy szkoły św. Jana, III. Rektorzy szkoły św. Katarzyny, IV. Rektorzy szkoły św. Bartłomieja, V. Rektorzy szkoły św. Barbary, VI. Rektorzy szkoły św. Piotra i Pawła, Dodatek drugi, czyli poczet rektorów dwóch innych gimnazjów na terenie Prus Królewskich: W Gimnazjum Akademickim w Toruniu, Rektorzy Gimnazjum w Elblągu; Indeks nazwisk.
