Ta praca stanowi „domknięcie” trzyczęściowej księgi pisarzy gdańskich. Część pierwsza (z 1997 roku) traktowała o literackiej spuściźnie Gdańska do końca XVIII wieku (jej autorem był Edmund Kotarski). W części drugiej Peter Oliver Loew przybliżał życie literackie miasta w XIX i pierwszej połowie XX wieku. W tomie trzecim, Anna Flisikowska pisze o powojennej historii gdańskiej literatury, doprowadzając ją do czasów współczesnych.
W słowie wstępnym do tego tomu Kazimierz Radowicz, prezes oddziału Związku Literatów Polskich, pisze: „Pierwsze karty III tomu księgi pisarzy gdańskich zawierają opis tego [powojennego] pionierskiego okresu, a kolejne ujawniają szczególne warunki, w jakich musiało się toczyć życie. Początkowo we względnej swobodzie, ale rychło, bo już pod koniec lat czterdziestych, wolność ta zaczynała być, krok po kroku, ograniczana, aż do jej ścisłego skrępowania i objęcia kontrolą cenzury każdego słowa: drukowanego, wypowiadanego ze sceny teatralnej, ekranu filmowego czy radiowego głośnika. Ten kaganiec, nałożony na twórców i twórczość, został zrzucony dopiero w 1989 roku, gdy nastąpił kolejny przełom: PRL zakończyła swój żywot, a III Rzeczpospolita przywróciła wolność słowa. Życie literackie nad Motławą po raz kolejny miało toczyć się w nowych warunkach”.
Ale w „nowych” czasach pojawiły się inne problemy. „Urynkowienie procesu wydawania książki, komercjalizacja literatury, a także ponad wszelką miarę rozrośnięta liczba konkursów i nagród literackich spowodowały – pisze autorka – że obecnie, w porównaniu z okresem przed 1989 rokiem, stać się autorem książki jest dużo łatwiej. Ale pisarzem – trudniej”. A przez to „paradoksalnie, trudniej jest dziś wyłuskać z tej licznej grupy tekstów twórczość ważną i wartościową. Brakuje bowiem jednolitego systemu wartości wspólnego wszystkim odbiorcom, który umożliwiałby wskazanie arcydzieł. Bez arcydzieł zaś literatura nie ma punktów odniesienia i pogrąża się w swoistym chaosie – widocznym na współczesnym rynku książki gołym okiem”.
***
Anna Flisikowska „Gdańsk literacki – od kontrolowanego do wolnego słowa (1945-2005)”, Wydawnictwo „Mestwin” i Wojewódzka i Miejska Biblioteka Publiczna im. J. Conrada Korzeniowskiego w Gdańsku, Gdańsk 2011.
Spis treści: Finis coronat opus; I. Jaki będziesz, Feniksie?; II. Socrealizm po gdańsku; III. Miłe złego początki; IV. …a koniec tragiczny; V. Gdański boom poetycki; VI. Przebudzenie; VII. Przyjaciele i wrogowie; VIII. Są rzeczy na niebie i ziemi; Wybrana literatura; Indeks nazwisk.
