Przygotowane przez Muzeum Gdańska wydawnictwo w tłumaczeniu Marcina Grulkowskiego, z jego wstępem, opracowaniem i komentarzem, jest pierwszą od ponad stu lat kompleksową monografią poświęconą przywilejom Kazimierza Jagiellończyka dla Gdańska. Zawiera aneks z pełną edycją wspomnianych dokumentów oraz ich pierwszym całościowym tłumaczeniem na język polski.
Marcin Grulkowski jest związany z Pracownią Historii Gdańska i Dziejów Morskich Polski w Instytucie Historii PAN. Jest autorem rozpraw poświęconych dziejom Gdańska i Prus. Jego zainteresowania naukowe koncentrują się wokół kancelarii i finansów miast hanzeatyckich w późnym średniowieczu. W swoim dorobku ma udział w licznych projektach badawczych w kraju i za granicą. Jest autorem m.in. monografii przedstawiającej najstarsze księgi Głównego Miasta Gdańska (2015).
***
Marcin Grulkowski „Privilegia Casimiriana. Przywileje króla Kazimierza IV Jagiellończyka dla Gdańska z okresu wojny trzynastoletniej, Źródła do dziejów Gdańska”, t. 1, Muzeum Gdańska, Gdańsk 2023.
Spis treści: Słowo wstępne; Wstęp; Część 1. Przywileje Kazimierza Jagiellończyka z lat 1454-1457 w dziejach Gdańska: Rozdział 1. Przywilej w myśli polityczno-prawnej średniowiecza i czasów nowożytnych (Przywilej jako źródło historyczne i źródło prawa; Przywilej w teorii państwa i prawa w czasach nowożytnych; Postrzeganie przywilejów w życiu politycznym państwa zakonu krzyżackiego i Prus Królewskich; Stan badań nad przywilejami miast hanzeatyckich i pruskich); Rozdział 2. Privilegia Casimiriana jako obiekt badań historyczno-prawnych (Przywileje gdańskie w kancelarii i Archiwum Miasta Gdańska; Stosunek władz miejskich do przywilejów; Inkorporacja Gdańska i Prus do Polski 1454 r. w świadomości społeczno- politycznej XVI-XX w.; Przywileje gdańskie w piśmiennictwie okresu nowożytnego; Przywileje gdańskie jako obiekt badań i refleksji historycznej w XIX i XX w. – spory o ich znaczenie polityczno-prawne); Rozdział 3. Położenie polityczno-prawne Gdańska w okresie panowania krzyżackiego (Przywileje lokacyjne gmin miejskich w Gdańsku; Status prawny Gdańska w okresie krzyżackim – przywileje lokacyjne w działaniu; Uprawnienia polityczne i gospodarcze Głównego Miasta Gdańska w Prusach do 1454 r.; Stanowisko polityczno-prawne Gdańska w Związku Hanzeatyckim. Gdańsk a przywileje hanzeatyckie; Cło funtowe w Gdańsku; Kwestie sporne Głównego Miasta Gdańska ze zwierzchnikiem terytorialnym w okresie panowania krzyżackiego); Rozdział 4. Gdańsk na drodze do przywilejów (Uprawnienia wielkich miast pruskich w świetle przywileju inkorporacyjnego Kazimierza Jagiellończyka z 1454 r.; Inne uprawnienia uzyskane w czasie wojny trzynastoletniej; Sytuacja polityczno-militarna Gdańska w pierwszych latach wojny trzynastoletniej; Geneza przywileju gdańskiego z 1454 r.; Polityka finansowa Gdańska w pierwszych latach wojny trzynastoletniej – geneza przywilejów Kazimierzowych z lat 1455-1457); Rozdział 5. Przywileje Kazimierzowe w polityce Gdańska w XVI -XVIII w. (Zatwierdzanie przywilejów gdańskich przez królów polskich; Zygmunt II August a autonomia Gdańska; Konflikt Gdańska ze Stefanem Batorym; Siedemnastowieczna Rzeczypospolita wobec przywilejów gdańskich; Privilegia Casimiriana w polityce królewskiej w XVIII w.; Likwidacja przywilejów gdańskich; Część 2. Privilegia Casimiriana jako źródła historyczne: Rozdział 6. Analiza dyplomatyczna przywilejów Kazimierza Jagiellończyka dla Gdańska z lat 1454-1457 (Opis zewnętrzny przywilejów Kazimierza Jagiellończyka dla Gdańska; Formularz dyplomów; Proces powstawania przywilejów); Rozdział 7. Edycja przywilejów (Metoda edytorska; Kopie przywilejów gdańskich w zaginionych rękopisach pan Biblioteki Gdańskiej; Edycje przywilejów); Summary; Wykaz skrótów; Bibliografia; Indeks osobowy; Spis ilustracji; Spis tabel i rycin; Przywileje z lat 1454-1457 przechowywane w Archiwum Państwowym w Gdańsku.
