Arthura Greisera uznać można za modelowego funkcjonariusza narodowosocjalistycznej partii. Jego kariera rozpoczęła się od wstąpienia do NSDAP – jak sam powiedział – dla „chleba i pracy”. Przeszedł wszystkie szczeble awansu aż do kręgu zaufanych Hitlera, wykazując własną inicjatywę w realizacji zbrodniczego planu likwidacji wszystkiego, co świadczyło o polskości ziemi, którą miał zniemczyć.
Autorzy książki szczegółowo omawiają etapy rozpoczętej w Gdańsku karier oraz kształtowanie się osobowości nazistowskiego władcy odpowiedzialnego za ludobójstwo dokonane na Polakach i Żydach. Przedstawiają dowody zbrodni oraz złożone zagadnienia historyczne i prawne.
Proces Greisera był pierwszym, jaki został przeprowadzony przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w 1946 roku. Prekursorko określono w nim zasady odpowiedzialności karnej ludobójcy, który własnoręcznie nikogo nie uśmiercił. Przed Trybunałem oskarżony nie przyznał się do winy i twierdził, że nie wiedział o zarzucanych mu zbrodniach, za dokonanie których – wywodził – odpowiedzialni byli tylko Hitler i Himmler. W uczciwym procesie ważną rolę odegrał prokurator – doktor Mieczysław Siewierski, profesor Uniwersytetu Łódzkiego.
***
Dieter Schenk, Witold Kulesza „Arthur Greiser. Biografia i proces namiestnika III Rzeszy w Kraju Warty”, tłum. Ewa i Grzegorz Bluszczowie, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2023.
Spis treści: Przedmowa (Jan Kulesza); Wprowadzenie do części A i B (Dieter Schenk/Witold Kulesza); Część A Arthur Greiser i Kraj Warty – I. Arthur Greiser. Zastępca gauleitera i przewodniczący senatu w Gdańsku: 1. Życiorys, 2. Przyjaciel i wróg w Wolnym Mieście Gdańsku, 3. Koniec demokracji parlamentarnej, 4. Pozorne sprzeczności w osobowości Greisera, 5. Dygresja I; II. Arthur Greiser, gauleiter i namiestnik Rzeszy w Kraju Warty: 1. Początki przemocy, 2. Ludobójstwo polskiej inteligencji, 3. Przyjaciel z Berlina: Joseph Goebbels, 4. „Oczyszczanie i zabezpieczanie” nowych terenów, 5. Niemcy i Polacy – Polacy i Niemcy, 6. Polityka narodowościowa I, 7. Wychowanie młodzieży na poddanych, 8. Polityka narodowościowa II, 9. „Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej”, 10. Germanizacja, 11. Rasizm I, 12. Polityka wyzysku, 13. Profesjonalizm zbrodni, 14. Walka z Kościołem katolickim jako doktryna państwowa, 15. Wspólnicy i współsprawcy ludobójstwa, 16. Polski ruch oporu w Kraju Warty, 17. „Niemiecka folkslista”, 18. Rasizm II, 19. „Moi towarzysze partyjni”, 20. Korupcja, 21. Próby ratowania tego, czego uratować się nie da (1944), 22. Bilans masowego mordercy, 23. Koniec „rasy panów”, 24. Klęska Kraju Warty z wojskowego punktu widzenia, 25. Słowo końcowe Jana Kershawa; III. Próba udowodnienia niewinności: 1. Fragment listu Greisera z więzienia do żony Marii z 15 czerwca 1946, 2. Odpis listu Greisera z więzienia do żony Marii z 30 czerwca 1946, 3. Mowa końcowa Greisera wygłoszona w dniu 5 lipca 1946; IV. Uwagi na temat Arthura Greisera, Alberta Forstera i Hansa Franka: 1. Gudrun Voß (Amnesty International): Sprzeciw wobec kary śmierci, 2. Christine Lambert-Schenk: „Światowe żydostwo” i teorie spiskowe, 3. Eugenia Kocwa: Albert Forster jako oskarżony, 4. Julius Hoppenrath: Apologetyczna analiza procesu, 5. Hans Frank: Odwołanie zeznań, 6. Niklas Frank: Czy pamiętasz?; V. Ściganie współsprawców przestępstw, podżegaczy i pomocników: 1. Dygresja II, 2. Wspólnicy Greisera – podlegający karze i często bezkarni; Załączniki; Bibliografia. Część B Proces Arthura Greisera przed Najwyższym Trybunałem Narodowym w Poznaniu (21 czerwca – 9 lipca 1946 r) – 1. Uwagi wstępne, 2. Stan prawny, 3. Arthur Greiser wydany Polsce, 4. Greiser ponownie w Polsce, 5. Proces przed NTN, 6. Oskarżony nie przyznaje się do zarzucanych mu czynów, 7. Postępowanie dowodowe, zeznania świadków – obozy, 8. Getto w Łodzi i obóz zagłady w Chełmnie, 9. Walka z Kościołem katolickim, 10. Wysiedlenia z Warthegau, 11. Niemczenie polskich dzieci, 12. Sądy doraźne, 13. Sądy specjalne nieobjęte aktem oskarżenia, 14. Masowa egzekucja w Zgierzu, 15. Greiser nie przyznaje się do zarządzania publicznych egzekucji, 16. Wyższy Sąd Krajowy w Poznaniu, 17. Greiser korzystający z prawa łaski, 18. Sprawa Gdańska, 19. Finalny akord postępowania dowodowego, 20. Mowy końcowe oskarżycieli, 21. Mowy końcowe obrońców, 22. Ostatnie słowo oskarżonego, 23. Wyrok, 24. Po wyroku; Bibliografia; Tablice poglądowe; Indeks osobowy.
