Tradycja pielgrzymowania do miejsc uznawanych za święte była żywa na Pomorzu także po II wojnie światowej. Właśnie wtedy tradycja ta została skonfrontowana „z systemem komunistycznym, dążącym do laicyzacji i ateizacji polskiego społeczeństwa, co oznaczało również walkę z publicznymi przejawami religijności”.
„Książka przedstawia – pisze autor we wprowadzeniu – politykę władz świeckich wobec pomorskich miejsc świętych [wśród nich dwa gdańskie – Święty Wojciech i Matemblewo] w okresie tzw. Polski Ludowej, czyli w latach 1945-1989/1990, a przede wszystkim próby ograniczania ich wpływu na wiernych w drodze działań administracyjnych i propagandowych bądź czynności operacyjnych podejmowanych przez policję polityczną”. „Z punktu widzenia władz szczególnym zagrożeniem były doroczne odpusty przyciągające tysiące osób, organizowane w sanktuariach kaszubsko-pomorskich (…). Zdaniem wrogów Kościoła duchowieństwo wykorzystywało owe uroczystości do buntowania wiernych przeciw nowemu porządkowi”.
„Książka przedstawia różne inicjatywy i działania skierowane przeciwko owej »kościelnej rebelii«. Mimo dużego nakładu środków władze nie zdołały jednak trwale ograniczyć ruchu pątniczego ani zmniejszyć siły oddziaływania wspomnianych miejsc”.
Znaczną część publikacji stanowią dokumenty ukazujące działania władz wobec siedmiu pomorskich sanktuariów.
***
Daniel Gucewicz „Kalwaryjska rebelia. Z historii wybranych sanktuariów Pomorza Gdańskiego w okresie Polski Ludowej”, Instytut Pamięci Narodowej KŚZpNP Oddział w Gdańsku, Gdańsk-Warszawa 2020.
Spis treści: Wprowadzenie; Nota edytorska; Rys historyczny – Święty Wojciech, Piaseczno, Sianowo, Swarzewo, Wejherowo, Wiele, Matemblewo; Działania władz – Polityka wyznaniowa PRL, Metody przeciwdziałania, Nagłośnienie uroczystości, Zgromadzenia publiczne, Tradycja a novum, Bezpieczeństwo i porządek publiczny, Rozmowy profilaktyczno-ostrzegawcze, „Wrogie kazania”, Zmiany terminów odpustów, Przedstawiciele władzy na odpustach, Samowole budowlane, Nadzór i kontrola Służby Bezpieczeństwa, Działania operacyjne wobec duchownych; Podsumowanie; Dokumenty – 56 dokumentów wytworzonych przez administrację wyznaniową, pion społeczno-administracyjny lokalnych władz, a także dokumenty aparatu bezpieczeństwa, kościelne, partyjne, milicyjne; Wykaz tabel; Bibliografi; Indeks osób; Indeks miejscowości.
