„Jest to – pisze Joanna Konopacka – zbiór szkiców o charakterze popularno-naukowym, których istotą, zasadniczym założeniem jest ukazanie roli Bałtyku w czasie (od średniowiecza do czasów współczesnych) i przestrzeni (wokół niemal wszystkich krajów nadbałtyckich). Autor przedstawia tę część europejskiego obszaru jako wspólnotę, związaną ze sobą historią na dobre i na złe, i nazywa łączące ją morze Śródziemnomorzem Północy. Prowadzi nas na tereny polskie (począwszy od św. Wojciecha, a skończywszy na Janie Pawle II), skandynawskie, germańskie, łotewsko-estońsko-litewskie. Opisuje m.in. historyczną drogę przebiegającą przez Wielkie Międzymorze, a rozpoczynającą się na Gotlandii”.
Edmund Kotarski dodaje we wstępie, że „przy wszystkich zróżnicowaniach i konfliktach, w »Śródziemnomorzu Północy« zauważonych i odnotowanych, [autor] dostrzega kształtującą się w różnych okresach wspólnotę wynikającą z natury ziemi i morza, kultury, wyznania i obyczaju. Można tu mówić o wspólnocie analogicznej do tej, która narodziła się w południowej części Europy”.
***
Paweł Dzianisz „Śródziemnomorze Północy”, Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gdańsk 2011.
Spis treści: Między dziedzictwem a tradycją (Edmund Kotarski); 1. Na drogę; 2. Wielkie Międzymorze; 3. W środku Europy; 4. Pocôrk Nenki; 5. Longum Mare; 6. Co umie morze; 7. Delta; 8. Gdański chrzest; 9. Żuławy; 10. Wzgórze; 11. Truso; 12. Cieśnina; 13. Sambijska legenda; 14. Trójmiasto nad Pregołą; 15. Mierzeja Neringi; 16. Artysta z morzem w tle; 17. Fuga na 6883 piszczałki; 18. 1605 pod Kircholmem; 19. Dopóki stary Tomasz; 20. Piter; 21. Zimą przez Alandy; 22. Mickiewicza krótka podróż bałtycka; 23. Pióro ze skrzydła Archanioła Gabriela; 24. Gibraltar Północy; 25. Córa Bałtyku; 26. Między żywiołami; 27. Błękitne atole; 28. Skrzydlata flota Gusty Eriksona; 29. Rozdział gripsholmski; 30. Strażnicy pamięci; 31. Izabella ze Strängnes; 32. Dwie godziny do Birki; 33. Pod Trzema Lwami; 34. Wielka scena dla Eryka; 35. Szwedzki azyl króla Lasa; 36. Morze dookoła domu; 37. Komu po drodze; 38. Wrota Sundu; 39. Grób Hamleta; 40. Kopenhaskie kuranty; 41. Wracał się przez morze; 42. Królowa Hanzy; 43. Lato w Travemünde 44. Arkona; 45. Kołobrzeska kantylena; 46. Skarb Trójkróla; 47. Święta Góra Rowokół; 48. Cmentarzysko; 49. Pustynia; 50. Rzeka; 51. Klasztor nad morzem; 52. Hel w październiku; 53. Wysoki wiatr; 54. W pół drogi do nieba; 55. Westerplatte; 56.Zapis Mestwina.
