Matarnia, która jest dzisiaj dzielnicą Gdańska, była wsią o charakterze „ulicówki folwarcznej”. W jej najbliższej okolicy znajdowały się wsie: Bysewo, Firoga, Klukowo, Rębiechowo i Złota Karczma.
„Przez wieki – czytamy we wstępie – wraz z Klukowem i Złotą Karczmą stanowiła ona część cysterskiego kompleksu majątkowego i stolicę parafii. Położone w jej sąsiedztwie Rębiechowo należało do norbertanek żukowskich, a Bysewo z Firogą przez większą część swych dziejów do królewskich tenutariuszy. Matarnia i okoliczne wsie przez lata odgrywały ważną rolę w pomorskim przemyśle ceglarskim, a także bursztyniarskim. Jest to też teren, na którym przez wieki miejscowa ludność kaszubska walczyła o jego polskość i powrót do Macierzy oraz zachowanie własnej tożsamości narodowej, społecznej i kulturowej”.
Opracowanie Dariusza Dolatowskiego, pisze w recenzji Tomasz Rembalski, „powstało w wyniku żmudnych kwerend biblioteczno-archiwalnych. Wyjątkowe uznanie budzą liczne roczniki przejrzanej prasy i periodyków urzędowych, co wymagało ogromnej cierpliwości i systematyczności ze strony Autora”.
***
Dariusz Dolatowski „Kronika Matarni i najbliższej okolicy od czasów najdawniejszych do 1945 roku”, Instytut Kaszubski, Gdańsk 2019.
Spis treści: Wstęp; Etymologia nazw Matarnia i miejscowości z najbliższej okolicy; Pradzieje Matarni i najbliższej okolicy; W czasach panowania książąt pomorskich (XII-XIII w.); W czasach panowania zakonu krzyżackiego (1308/1309-1466); W czasach Królestwa Polskiego (1466-1772); W czasach Królestwa Prus i Cesarstwa Niemieckiego (1772-1918); W czasach II Rzeczypospolitej i Wolnego Miasta Gdańska (1918-1939); W czasach II wojny światowej i okupacji hitlerowskiej (1939-1945); Rządcy parafii matarzyńskiej; Kalendarium wydarzeń.
