Raport o młodych cyfrowych
Łącznie przebadano 1818 uczniów – w tym:
- 581 osób z siódmych klas szkół podstawowych (ok. 32%),
- 1237 osób z trzecich klas szkół ponadpodstawowych (ok. 68%)
Zdjęcie przedstawia cztery młode osoby, prawdopodobnie nastolatków, siedzących na ławce w przestrzeni miejskiej. Każda z nich trzyma w dłoni smartfon i jest skupiona na ekranie. Na ziemi leży parasol i torba, w tle widoczny jest trawnik, metalowe ogrodzenie oraz stoliki restauracyjne.
Źródło: pochodzi z serwisu pixabay.com
Media społecznościowe i czas ekranowy – jak wygląda codzienność młodych?
Dla wielu nastolatków Internet to nie tylko narzędzie, ale część codziennego życia? Najnowsze badania pokazują, że co trzeci uczeń siódmej klasy szkoły podstawowej spędza w sieci ponad 4 godziny w zwykły dzień tygodnia. W przypadku uczniów klas trzecich szkół ponadpodstawowych ten odsetek rośnie do ponad połowy (58%).
To jednak nie wszystko. Dziewczęta są zdecydowanie bardziej aktywne w mediach społecznościowych niż chłopcy – aż 88–94% z nich korzysta z portali prawie codziennie lub codziennie, podczas gdy wśród chłopców ten wynik wynosi 75–89%. Portale społecznościowe stały się miejscem spotkań, rozmów i rozrywki, a dla wielu młodych ludzi – głównym źródłem kontaktu ze światem.
Co to oznacza? Coraz więcej czasu spędzanego online to nie tylko trend, ale wyzwanie: jak znaleźć równowagę między światem wirtualnym a realnym, jak zadbać o zdrowe nawyki cyfrowe?
Scrollowanie bez końca – kompulsywne i pasywne korzystanie z internetu wśród nastolatków
Raport pokazuje dwa zjawiska, które coraz częściej towarzyszą młodym ludziom online: kompulsywne korzystanie z Internetu i pasywne przewijanie treści.
-
Kompulsywne korzystanie to sytuacja, gdy trudno się oderwać od sieci – mimo chęci zakończenia, młodzi kontynuują korzystanie. Widać tu objawy takie jak: zaczynanie surfowania w przygnębieniu, ucieczka od zmartwień w Internet, czy bezskuteczne próby ograniczenia czasu online. W starszej grupie (szkoły ponadpodstawowe) te zachowania są częstsze i bardziej uporczywe niż u młodszych uczniów.
-
Pasywne korzystanie to „scrollowanie bez celu” – przeglądanie feedów, oglądanie filmów w trybie autoplay, bez interakcji czy tworzenia własnych treści. W młodszej grupie pojawia się to zauważalnie, ale w starszej staje się normą: ponad 60% uczniów szkół ponadpodstawowych korzysta z internetu bez konkretnego celu, a 67% robi to, by zabić nudę. Rośnie też poczucie straty czasu i brak wartości w tym, co robią online.
To nie tylko cyfrowa rozrywka – to sygnał, że Internet coraz częściej staje się sposobem na regulowanie emocji i „zabijanie czasu”, a nie świadomym narzędziem rozwoju.
Ryzykowne zachowania młodych w sieci
Internet daje ogromne możliwości, ale kryje też realne zagrożenia. Badania pokazują, że młodzi użytkownicy często podejmują działania, które mogą narazić ich na niebezpieczeństwo.
Coraz częściej spotykają się z treściami przeznaczonymi wyłącznie dla dorosłych, wchodzą w kontakt z nieznajomymi, a nawet podają nieprawdziwe informacje o sobie, by uzyskać dostęp do zakazanych stron. Do tego dochodzi ekspozycja na obraźliwe komentarze i treści wyśmiewające innych – zarówno w przestrzeni publicznej Internetu, jak i w relacjach szkolnych. Takie zachowania nie są marginalne, na co wskazują wyniki opublikowane w raporcie.
Samoocena to fundament zdrowia psychicznego. Gdy jest stabilna, młodzi ludzie łatwiej radzą sobie z wyzwaniami, budują relacje i rozwijają się. Jednak wyniki badań pokazują obraz, który może budzić niepokój.
Coraz więcej nastolatków zmaga się z poczuciem bezwartościowości, obawą przed kompromitacją i brakiem energii. To nie są jednostkowe przypadki – to trend, który wskazuje na rosnącą presję i niską pewność siebie wśród młodych. W świecie, gdzie porównania w mediach społecznościowych stały się codziennością, takie dane są wyraźnym sygnałem ostrzegawczym.
Dlaczego to tak istotne? Niska samoocena wpływa na wszystkie obszary życia – od relacji rówieśniczych po zdrowie psychiczne. Może prowadzić do izolacji, lęku, a w skrajnych sytuacjach do zachowań ryzykownych. W połączeniu z anonimowością i pozornym poczuciem bezpieczeństwa w sieci, zagrożenia stają się jeszcze bardziej realne.
Jest nadzieja – młodzi potrafią angażować się offline i online
Po serii niepokojących danych dotyczących samooceny, ryzykownych zachowań i kompulsywnego korzystania z internetu, warto spojrzeć na drugą stronę medalu. Infografiki dotyczące zaangażowania młodych pokazują, że cyfrowy świat nie jest jedynym miejscem ich aktywności – a to daje powody do optymizmu.
Z badań wynika, że ogromna większość nastolatków wciąż spotyka się ze znajomymi na żywo, angażuje się w wolontariat i wybiera aktywności offline, takie jak gry zespołowe czy planszowe. To dowód, że relacje w realnym świecie nadal mają dla nich znaczenie.
Co więcej, młodzi potrafią wykorzystywać internet w sposób twórczy i wartościowy. Wielu z nich tworzy własne treści, udostępnia zdjęcia czy filmy, korzysta z aplikacji wspierających zdrowie i kondycję, a nawet angażuje się w akcje społeczne i protesty online. To pokazuje, że sieć może być przestrzenią rozwoju, a nie tylko biernego scrollowania. Młodzi w Internecie mogą być twórcami, poszukiwać wiadomości, tworzyć sieci kontaktów.
Takie dane dają nadzieję – młodzież nie jest skazana na cyfrową izolację. Potrzebuje jednak wsparcia, by świadomie wybierać aktywności, które budują, a nie niszczą. Warto wzmacniać te pozytywne tendencje, bo to one mogą stać się przeciwwagą dla zagrożeń opisanych powyżej.
Rekomendacje
-
Bądź obecny i uważny
Czasem jedno „jestem obok” znaczy więcej niż tysiąc porad. Daj młodym poczucie bezpieczeństwa i przestrzeń do rozmowy. -
Rozmawiaj o trudnych tematach
Nie uciekaj od rozmów o hejcie, lęku czy kryzysie. Twoja otwartość może być dla młodego człowieka ratunkiem. -
Wzmacniaj pozytywne nawyki
Zachęcaj do tworzenia, nauki i rozwijania pasji online, zamiast biernego scrollowania. Pokaż, że Internet może być narzędziem rozwoju. -
Pomóż złapać balans
Wspieraj w ustalaniu granic – przerwy od ekranów, czas na ruch, spotkania z rówieśnikami. To nie kontrola, to troska. -
Daj przykład
Twoje własne nawyki cyfrowe są ważnym komunikatem. Jeśli chcesz, by młodzi korzystali z sieci mądrze, pokaż im, jak to robić. -
Dbaj o relacje w realu
Internet może łączyć, ale nic nie zastąpi wspólnego śmiechu, spaceru czy rozmowy twarzą w twarz.
Podsumowanie
Raport nie unika tematów, o których młodzi często milczą: przemocy domowej, dręczenia w szkołach czy kryzysów psychicznych. Dane pokazują, że problemy offline i online przenikają się, tworząc realne wyzwania dla zdrowia psychicznego nastolatków.
Warto pamiętać, że wsparcie jest dostępne. Jeśli młoda osoba doświadcza przemocy, kryzysu emocjonalnego lub ma myśli samobójcze, pomoc można znaleźć m.in. na stronie Fundacji Życie Warte Jest Rozmowy. To miejsce, które zbiera aktualne informacje o tym, gdzie szukać profesjonalnej, bezpłatnej pomocy w sytuacjach kryzysowych.
Cały raport „Dobre i złe wiadomości – życie online i offline a zdrowie psychiczne polskich nastolatków” dostępny jest do pobrania na stronie Fundacji Dbam o mój zasięg. Więcej infografik dostępnych jest tutaj.
Zdjęcie przedstawia osobę w niebieskiej koszuli. Stoi ona bokiem na tle drewnianego ogrodzenia i trzyma smartfon w wyciągniętej ręce, jakby robiła selfie.
Źródło: pochodzi z serwisu pixabay.com.
