O miejscu
Opływ Motławy łączy w sobie bogatą historię, walory przyrodnicze i funkcje rekreacyjne. Teren zieleni położony na styku trzech dzielnic – Śródmieścia, Olszynki oraz Oruni-Św. Wojciech Lipce – zajmuje powierzchnię 42 hektary, włączając obszary wodne, i jest największym terenem zieleni urządzonej w centrum Gdańska. Jest to trzeci co do wielkości park w mieście, po Parku Regana i Parku Południowym. Jego wyjątkowość wynika zarówno z historycznego znaczenia, jak i różnorodności przyrody.
Dziedzictwo historyczne
Główną atrakcją Opływu Motławy są nowożytne fortyfikacje miejskie, które powstały w XVII wieku według wzorów szkoły staroholenderskiej. Zespół forteczny składa się ze wzniesień bastionów połączonych wałami ziemnymi, czyli kurtynami, a także akwenu Opływu Motławy i otaczającej go płaszczyzny zieleni, która sięga aż do ulicy Na Szańcach. Od strony zewnętrznej system bastionów otaczała zygzakowata podwójna fosa. Z biegiem czasu zewnętrzną fosę osuszono, a pozostawiona wewnętrzna fosa to dzisiejszy Opływ Motławy.
Podczas projektowania fortyfikacji rozważano sposób wprowadzenia rzeki Motławy do miasta. Ostatecznie zdecydowano się na budowę śluzy, której konstrukcję zrealizowali Holendrzy Wilhelm Jansen Benning i Adrian Olbrants. Śluzę wyposażono w tzw. lunety (wysepki), nazwane Świńskie Głowy. Pomiędzy lunetami a śluzą znajdują się dwie kamienne grodze z czterema okrągłymi wieżyczkami, całość licowana płytami kamiennymi. Niegdyś śluza była zamykana po obu stronach przez dwie pary wrót, z których do dziś pozostała jedna para od strony miasta. Znaczenie śluzy było ogromne – regulowała stan wody w fosach, umożliwiała pracę młyna, a w razie oblężenia mogła zalewać przedmieścia. Śluza jest czynna do dzisiaj i stanowi unikatowy zabytek hydrotechniczny w skali europejskiej.
Przyroda
Opływ Motławy wyróżnia się bogatą szatą roślinną, która nawiązuje do eutroficznych zbiorników wodnych i starorzeczy. Można tu podziwiać wiele gatunków roślin wodnych i nadwodnych. Wzdłuż brzegów występują bujne zbiorowiska roślinności ruderalnej, której bogactwo gatunkowe wynika z faktu, że dawne bastiony ziemne były budowane częściowo z odpadów komunalnych. Wzdłuż brzegów rosną również krzewy głogów, z których najstarsze, pokręcone okazy, są pozostałością po żywopłotach głogowych, niegdyś stanowiących element fortyfikacji zaprojektowany przez pruską artylerię.
W bastionie św. Gertrudy znajduje się siedlisko nietoperzy, co dodatkowo podkreśla przyrodniczy charakter tego miejsca. Nad Opływem Motławy zidentyfikowano ponad 90 gatunków ptaków, różne gatunki owadów, płazów (w tym żab), co czyni ten obszar jednym z cennych siedlisk przyrodniczych w Gdańsku.
Proces partycypacyjny Wspólnie planujemy Park nad Opływem Motławy
Serdecznie zapraszamy na serię spotkań poświęconych przyszłości Parku nad Opływem Motławy, wyjątkowego miejsca w centrum Gdańska, które łączy bogatą historię z unikalnymi zasobami przyrodniczymi. Dyskusją obejmiemy cały teren parku, od Bastionu Gertrudy aż po ujście Motławy do Martwej Wisły. Spotkania mają na celu wypracowanie wizji rozwoju parku, uwzględniając zarówno potrzeby mieszkańców, jak i konieczność ochrony jego przyrodniczego oraz historycznego dziedzictwa. Proces ten będzie realizowany metodą partycypacyjną, z zaangażowaniem mieszkańców oraz kluczowych interesariuszy.
WKRÓTCE
- 22 października, wtorek, godz. 17:00 – otwarte spotkanie inauguracyjne
Do pobrania:
Plakat Park Opływu Motławy 22.10.24 (1.17 MB, pdf) - 9 listopada, sobota, godz. 12:00 – spacer badawczy
- 20 listopada, środa, godz. 17:00 – warsztaty
Spotykamy się każdorazowo tuż obok Bramy Nizinnej i w okolicy bastionu św. Gertrudy – w budynku Dolna Brama 8.
