Jednym z charakterystycznych elementów panoramy Gdańska przełomu XIX i XX w. była ogromna kopuła Wielkiej Synagogi. Synagoga powstała w latach 1885-1887. Wybudowana została przez firmę Ende & Böckmann z Berlina. Szybko stała się centrum kultury gdańskich Żydów. Społeczność ta była liczyła w Gdańsku w latach budowy Wielkiej Synagogi trzy tysiące osób, stanowiąc ok 2,5% ludności Miasta. W Gdańsku istniały już przedtem synagogi, żadna z nich nie była jednak tak wielka i reprezentacyjna. Najczęściej na potrzeby wspólnot żydowskich adaptowano istniejące już budynki. Tak było na Szerokiej, Świętojańskiej, Szopach i przy Łąkowej.
Rozważając udział przedstawicieli różnych kultur w życiu Miasta nie sposób nie wspomnieć o naukowcach pochodzenia żydowskiego. Wśród nich wymienić trzeba Adolfa Warschauera, dyrektora archiwum, Theodora Hirscha, współautora fundamentalnego dzieła "Scriptores rerum prussicarum" - zbioru źródeł dotyczących historii regionu - i dziesiątków innych prac, Paula Simsona, nauczyciela i historyka, autora wspaniałego, czterotomowego (choć planował sześć tomów) dzieła o historii Gdańska, Maxa Perlbacha mediewistę, autora antologii średniowiecznych dokumentów pomorskich oraz Abrahama Lissauera, lekarza z wykształcenia, a historyka-archeologa z zamiłowania, autora opracowań na temat pomorskich starożytności.
Gdańską rzeczywistość gospodarczą współtworzyli kupcy pochodzenia żydowskiego. Wspomnieć trzeba tu: Simona Ankera, "zbożowego króla", Moritza i Franza Cohnów - właścicieli fabryki czekolady we Wrzeszczu, Juliusa Jewelowskiego - kupca drzewnego i senatora Wolnego Miasta, braci Lustig - również handlujących drewnem, właścicieli domów handlowych: braci Freymannów i Rudolfa Brzezińskiego, Adolfa Arona Mazura - właściciela zakładów tłuszczowych, importerów towarów kolonialnych Selbigera i Hirschberga. Wśród założycieli Prywatnego Banku Akcyjnego w połowie XIX w., jedynego banku który miał prawo emitować banknoty w Gdańsku, odnaleść można Lasera Goldschmidta z firmy Levin Hirsch Goldschmidts Söhne, Samuela Mankiewicza i Samuela Bendixa Rosensteina.
Pełna lista wszystkich gdańskich przedsiębiorców pochodzenia żydowskiego byłaby bardzo długa.
W Gdańsku działało wiele żydowskich instytucji kulturalnych, wydawane były liczne czasopisma żydowskie (np. "Danziger Echo" i "Jüdisches Gemeindeblatt"). A szczególną sławę na polu żydowskiej kultury zyskała sobie muzyka powstająca na potrzeby liturgii w Wielkiej Synagodze, w której, jako swoiste novum, pojawiły się organy. Muzyczny "styl gdański" jest po dziś dzień znany w wielu rozsianych po świecie żydowskich wspólnotach. Za jego prekursora uważa się m.in. kantora z Wielkiej Synagogi Louisa Lewandowskiego.
Wielka synagoga podzieliła los społeczności, której służyła i wraz z nią znikła z Gdańskiego krajobrazu w 1939 r. Uniknąwszy dewastacji w trakcie "nocy kryształowej" w 1938, została wykupiona przez nazistowskie władze Gdańska i rozebrana jeszcze przed początkiem wojny.
Miejsce, w którym się znajdowała ma stać się w przyszłości lokalizacją gmachu Teatru Szekspirowskiego, który będzie realizacją promowanej od lat przez Fundację Theatrum Gedanense idei wskrzeszenia w Gdańsku tradycji szekspirowskich przedstawień, a przez to nawiązywać do tradycji obecności nad Motławą angielskich aktorów z szekspirowskim repertuarem z XVII wieku.