„Do moich obowiązków” – pisze we wstępie prof. Marek Krawczyk, dziekan Wydziału V Nauk Medycznych Polskiej Akademii Nauk – „należy m.in. kontynuacja serii »Wybitni uczeni we wspomnieniach«. W wyniku ustaleń z prof. Witoldem Rużyłło i prof. Januszem Limonem zdecydowaliśmy się na przedstawienie sylwetki prof. Stefana Angielskiego, wielkiego uczonego, twórcy Gdańskiej Szkoły Biochemii Klinicznej i Analityki Medycznej, którego działalność miała wpływ na rozwój tych dziedzin w całym kraju”.
„Profesor dr hab. dr h.c. Stefan Angielski był członkiem Polskiej Akademii Nauk od 1989 r. Należy nadmienić, że kontakt Pana Profesora z Polską Akademią Nauk nie zaczął się od momentu wyboru na jej członka, ale już w 1958 r., po obronie pracy doktorskiej, kiedy został kierownikiem Pracowni Biochemii Patologicznej Instytutu Biochemii i Biofizyki PAN. Po 40 latach powrócił do Polskiej Akademii Nauk, gdy w 1999 r. przeszedł na emeryturę i objął Pracownię Nefrologii Komórkowej PAN, powołaną przy Katedrze Biochemii Klinicznej – na mocy porozumienia między rektorem Akademii Medycznej w Gdańsku a prezesem PAN prof. Mirosławem Mossakowskim”.
„O przygotowanie wspomnień zwróciłem się do wielu współpracowników prof. Angielskiego” – pisze dalej Marek Krawczyk. „Jednym z najbliższych, z którym tworzył podwaliny Katedry Analityki, był prof. Jerzy Rogulski. Był on jedyną osobą, która mogła przedstawić ze szczegółami przebieg pracy naukowej i kariery akademickiej prof. Stefana Angielskiego. Zrobił to z ogromnym pietyzmem i zaangażowaniem. Do podzielenia się swoimi wspomnieniami zaprosiłem wielu współpracowników prof. Stefana Angielskiego, a także inne osoby związane z nim w różnych okresach jego życia. Jedną z nich jest prof. Wiesława Łysiak-Szydłowska, która pracowała w Zakładzie Biochemii Klinicznej 27 lat”.
„Niezwykle ważkie są wspomnienia prof. Ewy Łojkowskiej z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego i Uniwersytetu Gdańskiego, którego orędownikiem utworzenia już w 1993 r. był prof. S. Angielski. Interesujące wspomnienia napisał prof. Maciej Jankowski, zatrudniony w Katedrze i Zakładzie Biochemii Klinicznej Akademii Medycznej w Gdańsku, który żartobliwie informował, że dzięki swojemu mentorowi do końca życia zapamiętał »jak działa nerka«”.
„Profesor Bolesław Rutkowski współpracował z prof. Stefanem Angielskim przez wiele lat. Sam będąc wybitnym klinicystą, charakteryzuje prof. Stefana Angielskiego w następujący sposób: »Nauka była jedną z Jego największych pasji życiowych. Nigdy nie krył się On ze swoimi uczuciami w tym względzie i zawsze podkreślał, iż jedyne, z czym może kojarzyć się słowo nauka to miłość. Natomiast Jego fascynację fizjologicznymi i biochemicznymi podstawami funkcjonowania nerek oddaje tytuł jednej z licznych prezentacji Jego autorstwa, który brzmi: Nerki – źródło szczęścia«”.
„Profesor Janusz Limon, jeden z inspiratorów przygotowania tej biografii, bardzo podkreślał wkład prof. Stefana Angielskiego w kształcenie młodych naukowców. Napisał między innymi: »Poznałem Go jako błyskotliwego wykładowcę i interlokutora, który pociągnął za sobą wielu studentów i wykształcił grupę zdolnych naukowców. W swoim życiu nie spotkałem tak aktywnego naukowca, który z takim entuzjazmem koordynował badania naukowe stymulujące młodych do pracy naukowej«”.
W książce znalazły się też wspomnienia osób spoza świata medycznego. Stefana Angielskiego wspominają: Jacek Merkel, Edmund Wittbrodt, Cecylia Riedl ze Związku Sybiraków, a także członkowie najbliższej rodziny – córki Ewelina i Maria, zięć Peter Deeg oraz wnuczka Anna.
***
„Wybitni uczeni we wspomnieniach Stefan Angielski”, Biuro ds. Komunikacji i Informacji Naukowej Polskiej Akademii Nauk, Warszawa 2023.
Spis treści: Wstęp (Marek Krawczyk); Zamiast biogramu (Ewa Łojkowska): Wybitny naukowiec, Społecznik i humanista, Mąż, ojciec, dziadek i pradziadek; Laudacja z okazji nadania prof. S. Angielskiemu tytułu doktora honoris causa Uniwersytetu Gdańskiego (Ewa Łojkowska); Profesor Stefan Angielski – wspomnienie o przyjacielu (Jerzy Rogulski): Mistrz i nauczyciel, „Szczenięce” lata u Mozoła, Rockefellerczyk, Spod skrzydeł Mozołowskiego do samodzielności, Przejęcie Laboratorium Centralnego PSK nr 1, Podjęcie nauczania biochemii klinicznej na III roku Wydziału Lekarskiego, Zakład Biochemii Klinicznej – wielkie przeobrażenia lat 60. i 70. XX wieku, Zmiany w diagnostyce laboratoryjnej, Międzynarodowe Sympozjum – „Biochemiczne aspekty funkcji nerek” (1973), Podręcznik „Zarys biochemii klinicznej i analityki” (1976), Prezesura Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Laboratoryjnej (1976-1979), Z perspektywy 10-lecia – lawina szczęśliwych zdarzeń, Doktoraty, wyjazdy naukowe, habilitacje, Rektorstwo Akademii Medycznej (1990-1993), Program Tempus – podręcznik „Biochemia kliniczna”, Zaangażowanie w życie publiczne – Związek Sybiraków i „Stypendium Sybirackie”, Stefan Angielski jako uczony, Gdańska Szkoła Biochemii Klinicznej, Stefan Angielski jako człowiek („bądź dobry dla ludzi”), Emerytura (1999) i Pracownia Nefrologii Komórkowej PAN, Exodus, Doktorat honoris causa, Ostatnie chwile; Jak zapamiętałam mojego mentora, profesora Stefana Angielskiego (Wiesława Łysiak-Szydłowska); Moje wspomnienia o profesorze Stefanie Angielskim (Maciej Jankowski); Wybitny naukowiec i marzyciel (Janusz Limon); Twórca medycyny laboratoryjnej (Bolesław Rutkowski); Profesor Stefan Angielski w mojej pamięci (Edmund Wittbrodt); Przyjaźń (Jacek Merkel); Działalność profesora Stefana Angielskiego w Związku Sybiraków (Cecylia Riedl); Nasz Tato (Maria Dubach-Studer); Tato (Ewelina Angielska); Przywołane pamięcią wspomnienie o Stefanie Angielskim (Peter Deeg): Rodzina, Studia i wykształcenie, Pierwsze spotkanie w roku 1978, Wymiana naukowa, Pobyty za granicą, „Chata”, „Solidarność” (lata 1981-1983), Rozmowy polityczne, Życie w stanie wojennym i po jego zniesieniu, Ostatnie lata, Śmierć, Uznanie; Dla mojego Nauczyciela i Mistrza (Anna Krasoń).
